Tư duy quản lý tài sản: Không chỉ là chuyện tiền, mà là chuyện tư duy hệ thống

Trong bối cảnh Việt Nam hiện nay, khi nền kinh tế phát triển nhanh chóng, thu nhập cá nhân tăng lên và nhu cầu đầu tư ngày càng đa dạng, quản lý tài sản không còn là việc đầu tư riêng lẻ đơn thuần mà là một hệ thống toàn diện, bao gồm cấu trúc tài sản có chiến lược, minh bạch và giám sát chặt chẽ.

Bài viết này, Cú Thông Thái tập trung phân tích quá trình chuyển đổi tư duy trong quản lý tài sản từ đầu tư cá nhân nhỏ lẻ sang mô hình quản lý tài sản hệ thống, dựa trên số liệu và góc nhìn từ thị trường Việt Nam. Cùng khám phá ngay Tư duy quản lý tài sản đúng đắn!

1. Từ đầu tư riêng lẻ đến quản lý tài sản có hệ thống

Truyền thống đầu tư cá nhân tại Việt Nam thường là gửi tiết kiệm ngân hàng, mua vàng, hoặc sở hữu bất động sản – những kênh đầu tư đơn giản, an toàn và dễ hiểu nhưng thường thiếu tính chiến lược và tối ưu hóa lâu dài. 

Tuy nhiên, sự gia tăng nhanh chóng của tầng lớp trung lưu, sự xuất hiện ngày càng nhiều người giàu và siêu giàu, cùng với sự phát triển của thị trường tài chính hiện đại đã thúc đẩy nhu cầu chuyển từ đầu tư riêng lẻ sang quản lý tài sản có chiến lược.

Dữ liệu của SHS năm 2024 cho thấy chỉ khoảng 0,4% dân số tham gia các quỹ đầu tư công chúng, nhưng tầng lớp trung lưu dự kiến tăng từ 13% năm 2022 lên 26% vào năm 2026, mở ra thị trường mới khổng lồ cho các sản phẩm quản lý tài sản chuyên nghiệp. 

Số người sở hữu chứng chỉ quỹ mở tăng 54% trong năm 2024, mặc dù vẫn chưa tương xứng với tiềm năng thị trường, nhóm người giàu (HNWI) với tài sản trên 1 triệu USD hiện có khoảng 19.400 người và dự kiến sẽ vượt 30.000 người trong năm 2025. Họ có nhu cầu đa dạng hóa mạnh mẽ danh mục đầu tư với chiến lược dài hạn, từ chứng khoán, bất động sản, đến kế hoạch thuế và thừa kế, đòi hỏi dịch vụ quản lý tài sản chuyên sâu và minh bạch hơn.

2. Cấu trúc tài sản có chiến lược: Đa dạng, minh bạch và tối ưu

Quản lý tài sản chuyên nghiệp dựa trên tư duy hệ thống là thiết kế cấu trúc tài sản đa dạng, phù hợp với khả năng chịu rủi ro, mục tiêu đầu tư và giai đoạn tài chính của nhà đầu tư.

Theo số liệu từ các quỹ quản lý tài sản Việt Nam năm 2024, phần lớn danh mục đầu tư đến từ quỹ đầu tư đại chúng, quỹ mở và danh mục ủy thác chuyên nghiệp – ngành đang phát triển mạnh mẽ nhưng vẫn còn nhiều hạn chế về quy mô và sự đa dạng sản phẩm.

Quỹ mở và quỹ ETF chiếm khoảng 10% tổng tài sản quản lý, trong khi tới 90% còn lại thuộc về các danh mục ủy thác đầu tư tổ chức lớn như công ty bảo hiểm.

Danh mục ủy thác tập trung chủ yếu vào trái phiếu chính phủ và tiền gửi ngân hàng quốc doanh, đảm bảo an toàn nhưng cũng làm giảm khả năng sinh lời dài hạn và đa dạng hóa.

Số lượng và quy mô các loại quỹ thành viên (Private Equity), quỹ đầu tư bất động sản nội địa (REIT), quỹ phòng hộ hay quỹ đầu tư mạo hiểm vẫn còn ít và gặp nhiều rào cản pháp lý.

Để xây dựng cấu trúc tài sản có chiến lược, nhà đầu tư cần biết phân bổ vốn hợp lý giữa các loại tài sản có rủi ro và lợi nhuận kỳ vọng khác nhau như tiền gửi ngân hàng, trái phiếu chính phủ, cổ phiếu, bất động sản, tài sản thay thế (Private Equity, P2P Lending). Điều này không chỉ giúp giảm thiểu rủi ro mà còn tận dụng tối đa nguồn lợi dài hạn.

3. Minh bạch và giám sát: Yếu tố then chốt đảm bảo bền vững

Minh bạch trong quản lý tài sản không chỉ là báo cáo tài chính, mà còn là sự công khai, tiếp cận thông tin thị trường khách quan và rõ ràng, giúp nhà đầu tư hiểu được cách thức quản lý, phân bổ tài sản và hiệu quả sinh lời. Tính minh bạch giúp nâng cao niềm tin và thu hút dòng vốn đầu tư vào các sản phẩm tài chính chính thống, từ đó thúc đẩy sự phát triển bền vững của thị trường.

Theo Luật Chứng khoán 2019 và các nghị định, cơ chế giám sát với Ủy ban Chứng khoán Nhà nước và ngân hàng giám sát đã tạo ra nền tảng pháp lý vững chắc, hạn chế được các rủi ro do gian lận và thiếu minh bạch còn tồn tại những điểm cần cải tiến:

• Các kênh phân phối sản phẩm quản lý tài sản giữa ngân hàng và công ty quản lý còn hạn chế, chưa mở đầy đủ cho các bên thứ ba và fintech, khiến việc tiếp cận quỹ của nhà đầu tư cá nhân chưa thuận tiện.
• Các quỹ nội địa còn bị giới hạn tỷ lệ ngoại hối, khiến chiến lược phân bổ toàn cầu bị hạn chế, ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý.
• Một số quỹ chưa công bố các chỉ số hiệu quả như alpha, beta hay tỷ lệ Sharpe, gây khó khăn trong việc đánh giá chiến lược đầu tư.
• Chất lượng đội ngũ chuyên gia quản lý tài sản còn phân hóa, chưa đồng đều về năng lực và kỹ năng công nghệ.

Ngành quản lý tài sản Việt Nam đang từng bước hoàn thiện hệ thống giám sát, minh bạch bao gồm sử dụng các nền tảng công nghệ hiện đại để giám sát rủi ro và nâng cao chất lượng tư vấn đầu tư.

4. Tư duy quản lý tài sản: Khác biệt quyết định thành công

Thay vì xem đầu tư là trò chơi may rủi với kỳ vọng lợi nhuận ngắn hạn, tư duy hệ thống đặt trọng tâm vào kế hoạch đầu tư dài hạn, đa dạng hóa danh mục đầu tư và quản trị rủi ro hiệu quả. Nhà đầu tư được khuyên xây dựng kế hoạch tài chính tổng thể, cân đối các kênh đầu tư nhằm duy trì tính ổn định và tăng trưởng bền vững.

Kinh nghiệm từ các thị trường phát triển như Nhật Bản và Singapore cho thấy việc xây dựng các chương trình hưu trí tự nguyện, ưu đãi thuế cho đầu tư dài hạn là yếu tố then chốt giúp cá nhân tích lũy tài sản và chuẩn bị tài chính cho tuổi hưu. Việt Nam đã đặt nền móng pháp lý cho quỹ hưu trí tự nguyện từ năm 2016 nhưng quy mô và nhận thức vẫn còn hạn chế.

Người đầu tư cần phải chọn lựa công ty quản lý tài sản uy tín, có năng lực minh bạch và đạo đức nghề nghiệp cao để bảo đảm an toàn vốn, đồng thời phù hợp với mục tiêu tài chính cá nhân. Đồng thời, tư duy đầu tư bài bản, không tập trung rủi ro vào một lĩnh vực duy nhất mà đa dạng hóa để tăng cường khả năng chống chịu biến động thị trường là khuyến nghị thiết yếu.

5. Tóm lại

Cú tóm tắt câu chuyện tư duy hệ thống về quản lý tài sản vào bảng dưới đây để bạn dễ dàng theo dõi:

Mục	Nội dung chính	Ví dụ / Số liệu minh họa
1. Từ đầu tư riêng lẻ đến quản lý tài sản hệ thống	– Truyền thống: gửi tiết kiệm, vàng, BĐS => an toàn nhưng thiếu chiến lược. – Xu hướng mới: tầng lớp trung lưu & HNWI thúc đẩy nhu cầu quản lý tài sản chuyên nghiệp.	– Chỉ 0,4% dân số tham gia quỹ công chúng (SHS 2024). – Trung lưu tăng từ 13% (2022) → 26% (2026). – 19.400 HNWI (2024) → dự báo 30.000 (2025). – Người sở hữu CCQ quỹ mở tăng 54% năm 2024.
2. Cấu trúc tài sản có chiến lược	– Phân bổ đa dạng, phù hợp rủi ro – mục tiêu – giai đoạn tài chính. – Hiện tại lệch mạnh vào danh mục ủy thác tổ chức, thiếu sản phẩm thay thế.	– Quỹ mở & ETF: ~10% AUM. – Danh mục ủy thác: ~90% AUM, chủ yếu trái phiếu CP & tiền gửi NH quốc doanh. – Quỹ PE, REIT, VC: ít, bị rào cản pháp lý.
3. Minh bạch & giám sát	– Minh bạch = báo cáo tài chính + công khai thông tin thị trường. – Hệ thống giám sát pháp lý đã có (Luật CK 2019, UBCKNN, NH giám sát) nhưng còn hạn chế.	– Hạn chế: kênh phân phối quỹ chưa mở cho fintech/bên thứ ba; giới hạn ngoại hối; chưa công bố đủ chỉ số hiệu quả (alpha, beta, Sharpe); nhân sự quản lý phân hóa. – Xu hướng: ứng dụng công nghệ giám sát rủi ro, nâng cao tư vấn.
4. Tư duy quản lý tài sản	– Đầu tư dài hạn, đa dạng hóa, quản trị rủi ro → khác biệt quyết định thành công. – Học hỏi từ Nhật, Singapore: hưu trí tự nguyện + ưu đãi thuế cho đầu tư dài hạn.	– Việt Nam có khung pháp lý quỹ hưu trí từ 2016 nhưng quy mô nhỏ. – Khuyến nghị: chọn công ty quản lý uy tín, minh bạch; tránh dồn rủi ro vào 1 lĩnh vực.

Kết luận

Quản lý tài sản là tư duy hệ thống tạo nên sức mạnh tài chính bền vững.

Quan điểm về quản lý tài sản tại Việt Nam đang chuyển biến mạnh mẽ từ góc nhìn đơn giản là tích lũy tiền và đầu tư riêng lẻ sang một tư duy hệ thống, chiến lược, có minh bạch và giám sát. Đây chính là yếu tố tiên quyết để ngành tài chính cá nhân phát triển mạnh mẽ, bền vững, góp phần nâng cao năng lực tài chính toàn diện cho cá nhân, doanh nghiệp và cả quốc gia.

Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn với nền tảng kinh tế vĩ mô tích cực, tầng lớp trung lưu và giàu có ngày càng đông đảo cùng sự phát triển nhanh chóng của công nghệ và hệ sinh thái quản lý tài sản. Việc đồng hành cùng xu thế này bằng cách hoàn thiện tư duy và hệ thống quản lý tài sản sẽ giúp thị trường tài chính Việt Nam vươn mình sánh vai cùng khu vực và quốc tế trong thập niên tới.

Tài liệu tham khảo: Nghiên cứu chuyên sâu của Công ty Cổ phần Chứng khoán Sài Gòn – Hà Nội (SHS), 2025