Thu nhập từ chứng khoán có phải đóng thuế không? (Mới 2025)
Một trong những vấn đề cơ bản nhất khi tham gia thị trường chứng khoán đó là: Bán cổ phiếu, trái phiếu hay chứng chỉ quỹ có phải đóng thuế không? Thị trường chứng khoán là nơi bạn có thể kiếm được lợi nhuận “khủng” và tất nhiên, khi bạn kiếm được tiền, bạn phải thực hiện nghĩa vụ thuế. Đừng lo lắng, hôm nay Cú Thông Thái sẽ giải đáp thu nhập từ chứng khoán có phải đóng thuế không và những quy định pháp lý liên quan.
1. Thu nhập từ chứng khoán có phải đóng thuế không?
Câu trả lời là Có, thu nhập từ chứng khoán phải đóng thuế. Thu nhập từ việc chuyển nhượng chứng khoán (tức là bán chứng khoán) là một trong những khoản thu nhập chịu thuế thu nhập cá nhân (TNCN). Trong hệ thống pháp luật thuế, thu nhập từ bán chứng khoán được xếp vào nhóm Thu nhập từ chuyển nhượng vốn.
1.1. Cá nhân nào phải đóng thuế?
Pháp luật quy định rõ ràng đối tượng phải đóng thuế TNCN khi bán chứng khoán:
- Cá nhân cư trú: Phải đóng thuế nếu thu nhập từ bán chứng khoán (chuyển nhượng chứng khoán) phát sinh trong và ngoài lãnh thổ Việt Nam.
- Cá nhân không cư trú: Phải đóng thuế nếu thu nhập từ bán chứng khoán phát sinh trong lãnh thổ Việt Nam.
1.2. Những loại chứng khoán nào khi bán phải chịu thuế?
Hầu như mọi loại giấy tờ có giá trị mà bạn mua bán trên thị trường đều nằm trong danh sách chịu thuế. Cụ thể, thu nhập từ việc chuyển nhượng các loại chứng khoán sau sẽ phải đóng thuế TNCN:
- Cổ phiếu, quyền mua cổ phiếu.
- Trái phiếu, tín phiếu, chứng chỉ quỹ.
- Chứng quyền, chứng quyền có bảo đảm, quyền mua cổ phần, chứng chỉ lưu ký.
- Chứng khoán phái sinh và các loại chứng khoán khác do Chính phủ quy định.
- Thu nhập từ chuyển nhượng cổ phiếu của các cá nhân trong công ty cổ phần.
Nói cách khác: Chỉ cần bạn bán ra và thu về tiền lời (hoặc thậm chí là không lời, như bạn sẽ thấy ở mục 2), bạn đều thuộc diện phải chịu thuế TNCN đối với giao dịch đó.
2. Cách tính thuế TNCN đối với thu nhập từ bán chứng khoán
Việc tính thuế TNCN đối với hoạt động chuyển nhượng chứng khoán (tức là bán chứng khoán) lại cực kỳ đơn giản và dễ chịu, áp dụng một mức thuế suất cố định.
2.1. Căn cứ tính thuế
Mức thuế áp dụng hiện nay là 0,1% trên tổng giá trị bán ra từng lần. Căn cứ tính thuế đối với hoạt động chuyển nhượng chứng khoán là thu nhập tính thuế và thuế suất.
- Thu nhập tính thuế: Chính là giá chuyển nhượng chứng khoán từng lần (tức là tổng số tiền bạn nhận được khi bán chứng khoán, chưa trừ vốn mua vào).
- Thuế suất: Chỉ là 0,1%.
2.2. Công thức tính thuế
Cá nhân chuyển nhượng chứng khoán nộp thuế theo công thức sau:
Thuế thu nhập cá nhân phải nộp = Giá chuyển nhượng chứng khoán từng lần x Thuế suất 0,1%
Ví dụ:
Giả sử bạn quyết định bán toàn bộ cổ phiếu XYZ mà bạn đang nắm giữ với tổng giá trị khớp lệnh là 100.000.000 VNĐ (Giá chuyển nhượng).
| Khoản mục | Chi tiết | Ghi chú |
| Giá chuyển nhượng (Doanh thu) | 100.000.000 VNĐ | Đây là thu nhập tính thuế. |
| Thuế suất áp dụng | 0,1% | Mức cố định. |
| Số thuế TNCN phải đóng | 100.000.000 VNĐ x 0,1% = 100.000 VNĐ |
Lưu ý quan trọng:
Thuế suất 0,1% được tính trên giá chuyển nhượng từng lần, không phải tính trên lợi nhuận bạn kiếm được. Điều này có nghĩa là, dù bạn lời hay lỗ, cứ bán là bị trừ 0,1% trên tổng giá trị giao dịch.
3. “Giá chuyển nhượng” được xác định như thế nào?
“Giá chuyển nhượng” là cơ sở để tính thuế, và nó được xác định tùy thuộc vào nơi chứng khoán của bạn được giao dịch:
| Loại chứng khoán | Cách xác định Giá chuyển nhượng |
| Chứng khoán của công ty đại chúng giao dịch trên Sở Giao dịch Chứng khoán (SGS) | Là giá thực hiện tại SGS. Giá thực hiện này là giá được xác định từ kết quả khớp lệnh hoặc giá hình thành từ các giao dịch thỏa thuận tại Sở Giao dịch Chứng khoán. |
| Chứng khoán không giao dịch trên SGS (chuyển nhượng ngoài sàn) | Là giá được ghi trên hợp đồng chuyển nhượng hoặc giá thực tế chuyển nhượng, hoặc giá theo sổ sách kế toán của đơn vị có chứng khoán chuyển nhượng tại thời điểm lập báo cáo tài chính gần nhất trước khi chuyển nhượng. |
Tóm lại: Khi tham gia thị trường chứng khoán, bạn cần nhớ rằng việc đóng thuế TNCN đối với hoạt động chuyển nhượng chứng khoán là bắt buộc và được tính theo công thức 0,1% trên tổng giá trị giao dịch bán. Việc này thường được các công ty chứng khoán thực hiện trích nộp thay, nên bạn không cần phải lo lắng về thủ tục khai báo phức tạp!
4. Phân biệt thuế đối với chuyển nhượng chứng khoán và cổ tức bằng cổ phiếu
Đây là 2 khái niệm thường dễ bị nhầm lẫn khi nói đến thuế thu nhập cá nhân trong đầu tư chứng khoán. Thực tế, pháp luật quy định rõ ràng cách tính và thời điểm nộp thuế đối với từng trường hợp:
4.1. Thuế đối với cổ tức bằng cổ phiếu
- Khi công ty chia cổ tức bằng cổ phiếu, nhà đầu tư sẽ nhận thêm cổ phiếu mới thay vì tiền mặt.
- Tại thời điểm được chia cổ phiếu, không phát sinh nghĩa vụ nộp thuế ngay.
- Thuế chỉ được tính khi nhà đầu tư thực hiện bán số cổ phiếu này. Lúc đó, khoản thu nhập này được coi là “thu nhập từ đầu tư vốn”, áp dụng thuế suất 5% trên giá trị bán ra.
4.2. Thuế đối với chuyển nhượng chứng khoán (mua – bán trên sàn)
- Mọi giao dịch bán cổ phiếu, trái phiếu, chứng chỉ quỹ… đều được xếp vào nhóm “chuyển nhượng vốn”.
- Thuế được tính ngay tại thời điểm khớp lệnh bán, với mức thuế suất 0,1% trên tổng giá trị chuyển nhượng.
- Điểm quan trọng: mức 0,1% này không phụ thuộc vào việc bạn lãi hay lỗ. Chỉ cần có giao dịch bán thì công ty chứng khoán sẽ khấu trừ và nộp thay.
4.3. Sự khác biệt cốt lõi
| Tiêu chí | Cổ tức bằng cổ phiếu | Chuyển nhượng chứng khoán |
| Thời điểm phát sinh thuế | Khi nhà đầu tư bán số cổ phiếu được chia | Ngay khi bán chứng khoán (khớp lệnh) |
| Thuế suất áp dụng | 5% trên giá trị bán cổ phiếu nhận từ cổ tức | 0,1% trên tổng giá trị giao dịch bán |
| Tính chất thuế | Thu nhập từ đầu tư vốn | Thu nhập từ chuyển nhượng vốn |
| Cơ chế nộp | Tổ chức phát hành/công ty chứng khoán nộp thay khi nhà đầu tư bán cổ phiếu | Công ty chứng khoán khấu trừ và nộp thay ngay khi giao dịch khớp lệnh |
4.4. Lưu ý thực tiễn
Nếu bạn nhận cổ tức bằng cổ phiếu và sau đó bán ra, cùng một giao dịch có thể bị hiểu nhầm là vừa thuộc diện thuế 5% vừa thuộc diện 0,1%. Tuy nhiên, pháp luật phân định rõ:
- Cổ tức bằng cổ phiếu: áp thuế 5%.
- Chuyển nhượng cổ phiếu thông thường (bao gồm cả cổ phiếu mua trên sàn): áp thuế 0,1%.
Vì vậy, cần xác định rõ nguồn gốc cổ phiếu (từ cổ tức hay từ mua bán trên sàn) để áp dụng đúng loại thuế.
4.5. Ví dụ so sánh: Cổ tức bằng cổ phiếu và chuyển nhượng chứng khoán
Giả định chung, nhà đầu tư A có:
- 1.000 cổ phiếu nhận từ chia cổ tức của Công ty X.
- 1.000 cổ phiếu mua trên sàn của cùng Công ty X.
Giá bán trên thị trường hiện tại: 50.000 VNĐ/cổ phiếu.
Nhà đầu tư A quyết định bán toàn bộ số cổ phiếu.
1. Bán 1.000 cổ phiếu từ cổ tức
- Giá trị bán: 1.000 × 50.000 = 50.000.000 VNĐ
- Thuế TNCN phải nộp = 50.000.000 × 5% = 2.500.000 VNĐ
- Số tiền thực nhận sau thuế: 47.500.000 VNĐ
2. Bán 1.000 cổ phiếu mua trên sàn
- Giá trị bán: 1.000 × 50.000 = 50.000.000 VNĐ
- Thuế TNCN phải nộp = 50.000.000 × 0,1% = 50.000 VNĐ
- Số tiền thực nhận sau thuế: 49.950.000 VNĐ
Nhận xét:
- Cổ tức bằng cổ phiếu: Thuế suất cao hơn (5%), tính trên toàn bộ giá trị bán của số cổ phiếu được chia.
- Cổ phiếu mua trên sàn: Thuế suất thấp hơn (0,1%), nhưng áp dụng cho mọi giao dịch bán, dù lãi hay lỗ.
>> Xem thêm:
Có phải đóng thuế thu nhập cá nhân từ cổ tức không?
Phí giao dịch chứng khoán từ A-Z cho nhà đầu tư F0
5. Cập nhật mới 2025: Đề xuất áp thuế 20% cho thu nhập từ lãi chứng khoán
Ngoài mức thuế hiện hành là 0,1% trên tổng giá trị chuyển nhượng chứng khoán từng lần, từ năm 2025 Bộ Tài chính đã đưa ra đề xuất mới: thu thuế thu nhập cá nhân đối với lợi nhuận thực tế từ đầu tư chứng khoán.
Cụ thể:
- Nguyên tắc tính thuế: Nếu nhà đầu tư có thể chứng minh được giá mua và các chi phí hợp lý liên quan, thì thuế sẽ được tính trên phần chênh lệch lãi ròng (giá bán – giá mua – chi phí). Mức thuế suất áp dụng theo đề xuất là 20% trên lợi nhuận.
- Trường hợp không xác định được giá mua, chi phí: vẫn áp dụng cách tính cũ, tức là 0,1% trên tổng giá trị bán ra.
- Mục tiêu của đề xuất: tạo sự công bằng hơn cho nhà đầu tư, vì với cách tính mới, chỉ khi có lãi mới phải nộp thuế; còn khi lỗ thì sẽ không bị đánh thuế.
- Những vấn đề còn tranh luận: mức 20% được cho là khá cao so với nhiều nước khác, và nếu áp dụng ngay có thể gây tác động tiêu cực đến tâm lý nhà đầu tư. Ngoài ra, cần quy định rõ ràng về cách xác định chi phí, cơ chế khấu trừ lỗ, và xử lý khi nhà đầu tư có nhiều tài khoản chứng khoán.
Tóm lại: Đây mới là đề xuất và chưa chính thức có hiệu lực. Nhà đầu tư cần theo dõi thêm các văn bản hướng dẫn, nghị định và thông tư sắp tới để biết chính xác chính sách nào sẽ được áp dụng.
>> Nguồn tham khảo: ‘Lãi chứng khoán mới nộp thuế là công bằng nhưng mức 20% lại khá cao‘
Kết luận
Trên đây Cú đã giải đáp vấn đề về thu nhập từ chứng khoán có phải đóng thuế không? Nhìn chung thuế thu nhập từ chứng khoán đều được các công ty chứng khoán hoặc tổ chức trung gian khấu trừ và nộp thay, giúp nhà đầu tư không cần lo thủ tục phức tạp. Điều quan trọng là bạn cần hiểu rõ quy định để chủ động ước tính lợi nhuận ròng và có chiến lược đầu tư hợp lý.
Download App Cú Thông Thái giúp Tích sản nhẹ nhàng – Kết quả huy hoàng ở đây:
- Link web: https://app.sstock.com.vn
- CH Play/Android: TẠI ĐÂY
- iOS/App Store: TẠI ĐÂY
FAQ
1. Thu nhập từ chứng khoán có phải đóng thuế không?
Có. Ngoài thu nhập từ cổ tức, mọi giao dịch bán chứng khoán (cổ phiếu, trái phiếu, chứng chỉ quỹ, chứng khoán phái sinh…) đều phải nộp thuế thu nhập cá nhân. Mức thuế áp dụng hiện nay là 0,1% trên tổng giá trị bán ra từng lần.
2. Ai là người khấu trừ và nộp thuế thay cho nhà đầu tư?
Giống như phần cổ tức, trong thực tế nhà đầu tư thường không phải tự đi khai thuế. Công ty chứng khoán hoặc ngân hàng nơi lưu ký sẽ tự động khấu trừ thuế 0,1% ngay tại thời điểm bạn bán chứng khoán, sau đó nộp cho cơ quan thuế. Điều này giúp nhà đầu tư không phải lo về thủ tục hành chính.
3. Nếu tôi bán cổ phiếu nhận từ cổ tức, có phải chịu đồng thời thuế 5% và 0,1% không?
Không. Cổ phiếu nhận từ chia cổ tức được áp thuế 5% khi bán ra. Còn thuế 0,1% chỉ áp dụng cho cổ phiếu mua bán thông thường trên sàn. Nhà đầu tư chỉ chịu một loại thuế tương ứng với nguồn gốc cổ phiếu, không bị đánh thuế hai lần cho cùng một giao dịch.