Hồ sơ mật: Sự sụp đổ của Three Arrows Capital (3AC) – Khi những thiên tài “bay” quá cao
Từ một căn phòng nhỏ ở Singapore, Three Arrows Capital (3AC) đã vươn lên thành biểu tượng quyền lực của giới đầu cơ crypto toàn cầu. Dưới bàn tay của hai cựu trader Credit Suisse – Su Zhu và Kyle Davies, quỹ này từng quản lý hàng tỷ USD, đặt cược lớn vào mọi “ngôi sao” trong vũ trụ tiền số: từ Bitcoin, Ethereum cho đến LUNA.
Nhưng giống như bao bi kịch tài chính khác, 3AC không sụp đổ trong im lặng, mà tan vỡ ngoạn mục giữa ánh sáng thị trường. Khi đòn bẩy biến thành quả bom, mọi lời hứa tự do tài chính hóa thành khói. Và cuộc truy lùng hai nhà sáng lập bắt đầu – như một bộ phim trinh thám tài chính, nơi thiên tài và lòng tham chỉ cách nhau một lần đặt cược sai. Cùng Cú Thông Thái tìm hiểu hành trình lụi tàn của Quỹ đầu tư Three Arrows Capital
Mở màn: Sự biến mất bí ẩn của hai thiên tài crypto
Tháng 6/2022, cộng đồng tiền số rúng động khi xuất hiện tin đồn: hai nhà sáng lập của Three Arrows Capital (3AC) – Su Zhu và Kyle Davies biến mất. Trụ sở công ty ở Singapore trống trơn. Điện thoại không ai nghe. Nhà đầu tư không thể liên lạc. Một quỹ đầu tư từng quản lý hơn 10 tỷ USD tài sản, chỉ trong vài tuần đã tan biến như bóng khói.
Điều gì đã thực sự xảy ra?
Đây không chỉ là câu chuyện của hai trader liều lĩnh, mà là bản cáo trạng về lòng tham, sự ngạo mạn, và chuỗi đòn bẩy tài chính đan chồng lên nhau – cho đến khi sợi dây cuối cùng đứt gãy.
Su Zhu – Bộ não chiến lược và kẻ mộng mị của đòn bẩy
Sinh năm 1987 tại Trung Quốc và lớn lên ở Mỹ, Su Zhu sớm được xem là thần đồng toán học. Anh tốt nghiệp Đại học Columbia, chuyên ngành kinh tế – tài chính, và khởi đầu sự nghiệp tại Credit Suisse với vị trí trader ngoại hối.
Su được đồng nghiệp nhớ đến như một người có tư duy định lượng sắc bén, nhưng cũng cực kỳ tự tin và lạnh lùng. Anh sớm rời ngân hàng vì chán sự gò bó của hệ thống tài chính truyền thống, rồi cùng Kyle Davies lập Three Arrows Capital năm 2012.
Trong thế giới crypto, Su Zhu trở thành ngôi sao Twitter, nổi tiếng với các dòng tweet triết lý kiểu “we are still early” (chúng ta vẫn đang ở giai đoạn đầu). Anh là người tin tuyệt đối rằng crypto sẽ thay thế toàn bộ hệ thống tài chính cũ, và sẵn sàng đặt cược toàn bộ tài sản vào niềm tin đó.
Nhưng chính niềm tin ấy biến anh thành người nghiện đòn bẩy: mỗi lần thắng khiến anh tăng cược gấp đôi, mỗi lần thua lại càng liều lĩnh hơn. Khi LUNA sụp đổ, Su không chỉ mất tiền – anh mất luôn ảo tưởng rằng mình hiểu được thị trường.
Kyle Davies – Người thực thi lặng lẽ và kẻ “biến mất” hoàn hảo
Kyle Livingston Davies, sinh năm 1987 tại Mỹ, là bạn học cùng lớp với Su Zhu tại Columbia. Cả hai cùng vào làm tại Credit Suisse ở Tokyo, nơi Kyle đảm nhiệm vai trò trader trái phiếu và ngoại hối.
Nếu Su là bộ não chiến lược, Kyle là người vận hành kỷ luật, ít nói, giỏi đàm phán và xây dựng quan hệ với đối tác. Trong giai đoạn đầu của 3AC, Kyle chính là “cầu nối” giữa quỹ và các tổ chức tài chính châu Á – người giúp 3AC được cấp hạn mức vay khổng lồ từ các nền tảng lending và sàn giao dịch crypto.
Sau khi 3AC sụp đổ, hình ảnh Kyle Davies biến mất khỏi mọi mạng xã hội. Trong khi Su Zhu thỉnh thoảng xuất hiện để “phản biện truyền thông”, Kyle chọn im lặng tuyệt đối. Các tài liệu tòa án cho thấy anh vẫn nắm quyền kiểm soát một phần tài sản qua công ty mới ở Dubai, nhưng từ chối hợp tác với bên thanh lý.
Nếu Su là gương mặt công khai của bi kịch, thì Kyle là cái bóng phía sau, người rút lui êm ái khi cơn bão bắt đầu nổi lên – khiến nhiều người ví anh như “kẻ biến mất hoàn hảo” trong một vụ trinh thám tài chính thực thụ.
Hành trình lụi tàn của Quỹ đầu tư Three Arrows Capital
Chương 1 – Khởi nguồn của một đế chế đòn bẩy
Su Zhu và Kyle Davies gặp nhau tại Credit Suisse – ngân hàng Thụy Sĩ danh tiếng. Cả hai đều tốt nghiệp Đại học Columbia, cùng đam mê thị trường tài chính và cùng chán ghét sự chậm chạp của hệ thống ngân hàng truyền thống.
Năm 2012, họ thành lập Three Arrows Capital tại Singapore. Ban đầu, 3AC chỉ là một quỹ giao dịch ngoại hối (forex) nhỏ, tận dụng các cơ hội arbitrage (kinh doanh chênh lệch giá) giữa các thị trường. Khi Bitcoin xuất hiện, họ nhanh chóng nhận ra đây là mỏ vàng mới – một thế giới chưa có quy tắc, chưa bị kiểm soát, và ai nhanh tay hơn sẽ thắng.
“Chúng tôi tin vào tương lai của crypto – nơi mọi tài sản sẽ được token hóa,” Su Zhu từng nói trên Twitter.
3AC bắt đầu đặt cược lớn vào Bitcoin, Ethereum, và các dự án hạ tầng blockchain. Đỉnh điểm, năm 2021, khi thị trường crypto bùng nổ, 3AC được xem như “ông vua không ngai” của giới đầu tư tiền số.
Các startup crypto tự hào khi được 3AC rót vốn. Các nhà đầu tư cá nhân tin rằng đi theo Su Zhu là đi đúng hướng. Và Su – với dáng vẻ trầm tư, giọng nói lạnh lùng – được truyền thông tôn vinh như “Warren Buffett của thế giới phi tập trung”.
Chương 2 – Đòn bẩy: con dao hai lưỡi
Thành công nhanh chóng khiến 3AC khát hơn bao giờ hết. Nhưng để duy trì lợi nhuận khổng lồ, họ phải tăng đòn bẩy tài chính – vay tiền để mua thêm tài sản. 3AC bắt đầu vay hàng tỷ USD từ các nền tảng như Genesis, BlockFi, Voyager, và nhiều sàn giao dịch khác.
Tài sản thế chấp chủ yếu là token – những đồng tiền mà giá trị có thể bay hơi chỉ trong vài giờ.
Vòng xoáy bắt đầu:
- 3AC vay USDC (stablecoin).
- Dùng tiền đó mua Bitcoin, Ether, hoặc token của các dự án mới.
- Khi giá tăng, thế chấp được định giá cao hơn → vay thêm.
- Khi giá giảm, bị gọi ký quỹ → phải bán tháo → giá giảm mạnh hơn.
- Và thế là, chuỗi domino đòn bẩy ra đời.
Trong suốt năm 2021, thị trường dường như chỉ có một hướng: đi lên. 3AC liên tục thắng lớn, đặc biệt khi đầu tư vào Grayscale Bitcoin Trust (GBTC) – sản phẩm cho phép tổ chức đầu tư gián tiếp vào Bitcoin. Họ tận dụng chênh lệch giá giữa GBTC và Bitcoin thực, thu lợi hàng chục triệu USD mỗi năm.
Nhưng khi dòng tiền mới vào crypto giảm dần, chênh lệch này biến mất. Và đó là dấu hiệu đầu tiên của rạn nứt.
Chương 3 – Cơn nghiện mang tên “LUNA”
Giữa cơn say chiến thắng, Su Zhu đặt cược khổng lồ vào Terra – LUNA và stablecoin UST. Anh tin rằng đây là “chuẩn mực mới” của tài chính phi tập trung: một hệ thống tự ổn định, không cần ngân hàng trung ương.
3AC bơm hàng trăm triệu USD vào LUNA và các giao thức DeFi liên quan. Khi LUNA đạt đỉnh, 3AC khoe lợi nhuận khủng, Su Zhu liên tục tweet những câu triết lý kiểu “long-term value” khiến cộng đồng tin tưởng tuyệt đối.
Nhưng tháng 5/2022, LUNA sụp đổ. Stablecoin UST mất neo, rơi từ 1 USD xuống còn vài cent.
Chỉ trong 48 giờ, hàng trăm tỷ USD vốn hóa bị xóa sổ khỏi thị trường crypto. Với 3AC, đó là thảm họa. Khoản đầu tư trị giá hơn 560 triệu USD gần như về 0. Các đối tác bắt đầu đòi nợ. Genesis, Voyager, BlockFi – tất cả đều liên hệ yêu cầu 3AC bổ sung tài sản thế chấp.
Nhưng khi họ tìm đến văn phòng Singapore, chỉ thấy… cửa khóa, đèn tắt.
Chương 4 – Cuộc truy tìm giữa bão nợ
Tháng 6/2022, thị trường crypto rơi vào “mùa đông lạnh giá”. Giá Bitcoin tụt từ 69.000 xuống 20.000 USD. Các quỹ, sàn và nền tảng cho vay lần lượt sụp đổ.
Trong cơn hoảng loạn ấy, tin tức về 3AC mất khả năng thanh toán lan ra. Công ty cho vay Voyager Digital tiết lộ 3AC nợ hơn 670 triệu USD. Genesis cũng xác nhận khoản nợ hàng trăm triệu.
Một đơn kiện phá sản được nộp tại Tòa án Quần đảo Virgin thuộc Anh, và ngay sau đó, 3AC bị tuyên bố thanh lý. Các nhân viên cho biết họ không hề được thông báo trước. Một nguồn tin nói rằng Su Zhu đã chuyển du thuyền trị giá 50 triệu USD ra ngoài vùng biển quốc tế trước khi mọi chuyện nổ ra.
Khi luật sư liên hệ, cả Su và Kyle đều không phản hồi email, không xuất hiện trong các phiên điều trần. Trong một cuộc phỏng vấn ngắn, Su nói: “Chúng tôi vẫn đang tìm cách bảo vệ nhà đầu tư.” Nhưng không ai còn tin.
Chương 5 – Những bí ẩn phía sau hậu trường
Khi làn sóng sụp đổ của Three Arrows Capital (3AC) lan rộng, các tài liệu tòa án và lời khai từ những đối tác cũ dần hé lộ một mê cung tài chính được xây dựng khéo léo – hoặc có thể nói là cố tình mờ ám. 3AC không chỉ thất bại vì thị trường biến động, mà vì chính cấu trúc đòn bẩy chồng chéo và sự thiếu minh bạch trong cách họ quản lý tài sản.
1. Mê cung tài chính xuyên biên giới
Các hồ sơ pháp lý cho thấy 3AC đã tạo ra một mạng lưới công ty con và pháp nhân offshore trải dài từ Singapore, sang Quần đảo Virgin thuộc Anh (BVI), rồi đến Dubai – mỗi nơi giữ một phần tài sản, hợp đồng hoặc giấy phép giao dịch khác nhau.
Mục đích? Theo lời một nhà điều tra, là “phân tán rủi ro và làm mờ đường tiền”. Cấu trúc này cho phép 3AC dễ dàng vay nợ song song từ nhiều tổ chức, mà không ai có cái nhìn toàn cảnh về mức độ rủi ro thật sự. Có trường hợp, cùng một tài sản thế chấp – như cổ phần trong quỹ Grayscale Bitcoin Trust (GBTC) – được cam kết cho nhiều bên cho vay khác nhau.
Đây là điều tối kỵ trong quản lý rủi ro, nhưng lại là “đòn ảo thuật” giúp 3AC khuếch đại vốn vay lên gấp nhiều lần giá trị thật. Khi giá crypto lao dốc, đòn bẩy đó quay ngược lại thành con dao hai lưỡi: các bên đồng loạt gọi vốn, yêu cầu 3AC bổ sung tài sản đảm bảo. Nhưng công ty không còn tài sản nào thật để nộp – chỉ còn những “con số đẹp” trên bảng định giá nội bộ.
2. Chiêu trò che lỗ bằng “tài sản ảo”
Một trong những tiết lộ đáng chú ý nhất là 3AC thường xuyên định giá sai lệch tài sản nắm giữ, đặc biệt với các khoản đầu tư chưa niêm yết hoặc chưa có thanh khoản.
Ví dụ, các token của dự án DeFi hoặc NFT mà 3AC đầu tư sớm được tự ước tính giá trị cao gấp 2–3 lần thị trường, nhờ những “báo cáo nội bộ” thiếu kiểm chứng. Điều này giúp quỹ ghi nhận lợi nhuận ảo, duy trì hình ảnh thành công để tiếp tục vay vốn mới – một mô hình Ponzi ngầm dưới lớp áo “quỹ đầu cơ công nghệ cao”.
Một cựu nhân viên cho biết:
“Chúng tôi có bảng tính riêng gọi là ‘book of dreams’ – nơi mọi khoản đầu tư đều được định giá theo kịch bản lạc quan nhất. Không ai muốn phá vỡ ảo tưởng đó, kể cả khi giá thật chỉ còn một nửa.”
3. OPNX – Vết tích của một sự hồi sinh mờ ám
Khi 3AC chính thức bị thanh lý vào giữa năm 2022, hai nhà sáng lập – Su Zhu và Kyle Davies – gần như biến mất. Nhưng chỉ vài tháng sau, một công ty mới xuất hiện: OPNX (Open Exchange), được giới thiệu như “nền tảng giao dịch dành cho các nạn nhân của các vụ phá sản crypto”.
Điều trớ trêu là OPNX được tài trợ bởi các quỹ và tài sản liên quan đến 3AC, theo các tài liệu điều tra. Một số chủ nợ nghi ngờ rằng một phần tài sản của 3AC đã được âm thầm chuyển sang OPNX thông qua các công ty trung gian ở Dubai và Seychelles – cách để “rửa sạch” vốn cũ dưới hình thức dự án mới.
Dù cả Su Zhu và Kyle Davies phủ nhận cáo buộc, việc họ tái xuất bằng công ty mới khi nợ cũ chưa trả khiến dư luận phẫn nộ. Nhiều nhà đầu tư gọi đây là “hồi sinh bằng tiền của người chết” – ám chỉ OPNX được dựng trên tro tàn của 3AC.
4. Niềm tin – hay ảo tưởng chết người của Su Zhu?
Các nhân chứng mô tả Su Zhu là người có niềm tin gần như tôn giáo vào khái niệm “supercycle” – chu kỳ siêu tăng trưởng của crypto.
Trong mắt anh, mỗi lần thị trường sụp đổ chỉ là giai đoạn tạm nghỉ trước cơn bùng nổ tiếp theo. Anh từng viết: “Chúng ta đang ở giữa siêu chu kỳ. Mỗi lần giảm chỉ là cơ hội để nhân đôi niềm tin.”
Niềm tin đó, từng là nguồn cảm hứng cho hàng nghìn nhà đầu tư theo chân 3AC, cuối cùng trở thành ảo tưởng chết người. Su không còn phân biệt được đâu là tầm nhìn, đâu là sự liều lĩnh. Anh coi đòn bẩy như con dao có thể điều khiển, cho đến khi nó quay lại cắt chính tay mình.
Khi 3AC sụp đổ, hàng loạt công ty crypto khác – từ Voyager, Celsius đến BlockFi – cũng kéo theo, phơi bày hiệu ứng dây chuyền của lòng tin bị phản bội. Còn Su Zhu, người từng tự tin rằng mình “đang bay trong siêu chu kỳ”, cuối cùng chỉ còn lại những mảnh vỡ của một giấc mơ blockchain chưa kịp chạm đất.
Chương 6 – Hậu chấn động
Sau vụ sụp đổ, làn sóng domino lan khắp hệ sinh thái:
- Voyager Digital, BlockFi, Celsius – tất cả đều phá sản do dây chuyền nợ 3AC.
- Nhà đầu tư nhỏ lẻ mất trắng.
- Hàng loạt cuộc điều tra được khởi động tại Singapore, Mỹ, và Dubai.
Cả Su Zhu và Kyle Davies sau đó bị liệt vào danh sách truy nã quốc tế.
Tháng 9/2023, Su bị bắt tại sân bay Singapore, khi đang chuẩn bị rời khỏi nước. Kyle Davies vẫn biệt tăm. Vụ 3AC chính thức khép lại – không có “happy ending”, không có anh hùng, chỉ còn lại đống tro tàn của một đế chế được xây bằng đòn bẩy và niềm tin mù quáng.
Chương 7 – Hồi chuông cảnh tỉnh
Three Arrows Capital từng là biểu tượng của sự thông minh và táo bạo – hai con người dám đánh cược cả tương lai vào niềm tin rằng “crypto là tất cả”. Nhưng trong thế giới tài chính, niềm tin mà không có kiểm soát chỉ là con dao tự đâm vào chính mình.
3AC không sụp vì công nghệ, mà vì con người: lòng tham, sự ngạo mạn, và ảo tưởng bất tử của “những người chiến thắng”.
Câu chuyện này khép lại như một bài học lạnh lùng: Trong mọi bong bóng, kẻ nói nhiều nhất về “niềm tin dài hạn” thường là người đang dùng tiền của người khác để chơi canh bạc cuối cùng.
>> Nguồn tham khảo: From $10 billion to zero: How a crypto hedge fund collapsed and dragged many investors down with it
Kết luận
Khi huyền thoại tự thiêu bằng ánh hào quang của chính mình Three Arrows Capital không chỉ là một vụ phá sản – nó là biểu tượng cho sự tan rã của ảo tưởng tập thể. Hai thiên tài trẻ từng được tôn vinh như kẻ nhìn xa trông rộng đã để lại di sản là chuỗi nợ chồng chất, những nhà đầu tư trắng tay, và một thị trường crypto mất niềm tin suốt nhiều năm sau.
Có lẽ, điều chua chát nhất là: Ngay cả khi đế chế sụp đổ, Su Zhu vẫn tin rằng anh đúng – chỉ là “chu kỳ chưa kết thúc”. Nhưng với những người đã mất sạch tài sản, chu kỳ ấy đã kết thúc từ lâu.
FAQ
1. Vì sao Three Arrows Capital sụp đổ nhanh đến vậy?
3AC sử dụng mô hình đầu tư đòn bẩy cực cao – vay từ nhiều tổ chức khác nhau để mua tài sản crypto kỳ vọng sinh lời nhanh. Khi dự án LUNA sụp đổ tháng 5/2022, giá trị danh mục đầu tư của quỹ bốc hơi hàng tỷ USD, nhưng khoản nợ vẫn chồng chất. Họ bị margin call liên tiếp, không đủ thanh khoản để trả, dẫn đến hiệu ứng domino trên toàn thị trường.
2. Hai nhà sáng lập – Su Zhu và Kyle Davies – hiện ở đâu?
Sau khi quỹ phá sản, cả hai rời Singapore. Su Zhu bị bắt tại sân bay Changi tháng 9/2023 do không hợp tác với cơ quan thanh lý, nhưng được thả sau vài tháng. Kyle Davies được cho là đang sống ở Dubai, nơi anh cùng Su lập công ty mới mang tên OPNX, chuyên giao dịch nợ của các quỹ crypto phá sản. Họ vẫn đang đối mặt với nhiều vụ kiện dân sự và yêu cầu bồi thường từ chủ nợ.
3. Vụ 3AC gửi lại bài học gì cho giới đầu tư crypto?
Thảm kịch của 3AC phơi bày mặt tối của “niềm tin mù quáng” trong thị trường phi tập trung. Không kiểm toán, không giám sát, chỉ dựa vào danh tiếng và hiệu suất quá khứ – đó là công thức cho thảm họa. 3AC cho thấy: trong thế giới crypto, kẻ thất bại không phải là người dốt, mà là người nghĩ mình bất khả chiến bại.