Lật tẩy Quỹ đầu tư 1MDB: Nơi “rút tiền” của chính trị gia Malaysia

Vụ bê bối 1Malaysia Development Berhad (1MDB) – nghe tên thì “vì sự phát triển đất nước”, nhưng kết quả lại là vì sự phát triển… túi tiền cá nhân. Đây được xem là một trong những cú lừa tài chính ngoạn mục nhất thế giới. Từ một quỹ đầu tư “định hướng chiến lược quốc gia”, 1MDB nhanh chóng trở thành quỹ tài trợ cho siêu xe, du thuyền, và phim Hollywood, khiến cả nền kinh tế Malaysia rung chuyển.

Dưới đây là câu chuyện đầy “nghệ thuật”: từ vị thế hoành tráng ban đầu, đến các chiêu trò tài chính kiểu ảo thuật, và cú bắt tay tai tiếng giữa Quỹ đầu tư 1MDB với “ông lớn” Goldman Sachs – nơi mọi đồng đô la đều biết đi đâu, trừ khi bị hỏi đến. Cùng Cú Thông Thái tìm hiểu ngay! 

Vị thế của 1MDB trước khi sụp đổ

Trước khi vỡ tung như bong bóng xà phòng tài chính, 1MDB từng được giới thiệu hoành tráng là biểu tượng của “Malaysia mới” – một quỹ tài sản chủ quyền (SWF) sinh ra để đưa đất nước tiến thẳng tới tầm “quốc gia phát triển năm 2020”. Nghe thì oách, nhưng bên trong lại là cỗ máy vay nợ hạng nặng được điều khiển bởi vài bàn tay rất khéo… xoay tiền.

1. Mục tiêu và Định vị 

1MDB (viết tắt của 1Malaysia Development Berhad) là Quỹ Đầu tư Chiến lược Quốc gia của Malaysia, do chính phủ thành lập năm 2009 dưới thời Thủ tướng Najib Razak.

Nói cho dễ hiểu, 1MDB được tạo ra với danh nghĩa là “quỹ tài sản quốc gia” (sovereign wealth fund) – kiểu như những quỹ lớn ở Singapore hay Na Uy – nhưng thay vì đầu tư vào dầu khí, năng lượng hay công nghệ để sinh lời cho đất nước, 1MDB lại nhanh chóng trở thành “kho tiền khổng lồ” để vay nợ, xoay vốn và… thất thoát.

Mục tiêu ban đầu (nghe rất hay):

• Huy động vốn toàn cầu để phát triển hạ tầng, năng lượng và tài chính cho Malaysia.
• Thu hút đầu tư nước ngoài, thúc đẩy các dự án chiến lược như Tun Razak Exchange (trung tâm tài chính ở Kuala Lumpur) và Bandar Malaysia (khu đô thị mới).
• Hỗ trợ mục tiêu “Malaysia trở thành quốc gia phát triển vào năm 2020.”

Nhưng thực tế (lại rất dở):

• Quỹ bị vận hành sai mục đích, với mô hình vốn mỏng – nợ khổng lồ.
• Bị thao túng bởi nhóm lợi ích chính trị và tài chính, đặc biệt là Jho Low, cố vấn “không chính thức” của Najib.
• Khoảng 4,5 tỷ USD được cho là bị biển thủ và rửa tiền thông qua mạng lưới công ty bình phong toàn cầu.

*Gốc gác: Trước khi “nâng cấp” thành quỹ quốc gia, 1MDB từng chỉ là Cơ quan Đầu tư Terengganu (TIA) – một sáng kiến khu vực khiêm tốn. Nhưng khi Najib nhúng tay, TIA lập tức “tiến hóa” thành quỹ quốc gia hàng tỷ đô, với tham vọng lớn hơn cả tầm nhìn 2020.

2. Cơ cấu Quản lý và Mô hình Tài chính – Khi quyền lực và rủi ro cùng ngồi chung bàn

1MDB có hội đồng cố vấn, hội đồng quản trị và ban điều hành – nghe có vẻ bài bản. Nhưng thực tế, Thủ tướng Najib Razak nắm luôn cả chức Bộ trưởng Tài chính và Chủ tịch hội đồng cố vấn, nghĩa là mọi khoản đầu tư, mọi dòng tiền đều phải qua tay một người duy nhất.

Theo đánh giá của Bộ trưởng Abdul Wahid Omar, quỹ này vận hành bằng kiểu “vốn ít, vay nhiều” – tức lấy nợ để đầu tư, lấy đầu tư để vay thêm, rồi lấy uy tín quốc gia để thế chấp cho tất cả. 

Thay vì sinh lời cho quốc gia, 1MDB nhanh chóng trở thành “cỗ máy phình nợ toàn cầu” – vay hàng chục tỷ USD qua trái phiếu, trong khi lợi nhuận thì… không thấy đâu, chỉ thấy những dòng tiền khó truy vết chảy qua nhiều thiên đường thuế.

Phân tích các chiêu trò gian lận của Quỹ đầu tư 1MDB

Trước khi 1MDB bị phanh phui là “quỹ đầu tư quốc gia” chuyên đầu tư vào túi riêng, hàng tỷ USD đã kịp bốc hơi qua một loạt “chiêu trò tài chính” được dàn dựng công phu – đúng chuẩn một vở kịch rửa tiền toàn cầu có đạo diễn, dàn diễn viên, và cả kịch bản kinh tế vi mô “rất thuyết phục”.

Tổng thiệt hại ước tính trong vụ bê bối của 1MDB là khoảng 4,5 tỷ USD, trong đó 2,7 tỷ USD được cho là chảy thẳng vào tài khoản của Thủ tướng Najib Razak và các đồng phạm. Nếu đây là “đầu tư chiến lược quốc gia”, thì chiến lược duy nhất có lẽ là… chiến lược tẩu tán.

1. Dựng “Công ty Ma” và Rửa Tiền Xuyên Biên Giới

• Cách thức: Dùng các công ty bình phong (shell companies) và mạng lưới tài chính quốc tế để “tắm trắng” tiền vay nợ.
• Đạo cụ chính: Các quỹ nước ngoài như Amicorp, đóng vai trò “hợp pháp hóa” dòng tiền bằng cách tạo ra hàng loạt quỹ đầu tư giả mạo, trá hình dưới dạng quỹ tương hỗ hoặc đầu tư đối tác.
• Hiệu ứng đạt được: Dòng tiền chạy lòng vòng qua nhiều thiên đường thuế – từ Quần đảo Cayman, Seychelles, Luxembourg, rồi quay lại Malaysia – trông chẳng khác gì vốn đầu tư quốc tế thực thụ.
• Mục tiêu thật: Che giấu danh tính, phức tạp hóa giao dịch và xóa dấu vết nguồn gốc tiền “đen”.

2. Lạm dụng Giao dịch Liên doanh – Khi Hợp tác chỉ là Bình phong

• Vụ PetroSaudi (2009):

1MDB tuyên bố đầu tư 1 tỷ USD vào liên doanh dầu khí với PetroSaudi International. Nhưng gần như toàn bộ số tiền lại chảy thẳng vào tài khoản của Good Star Limited, công ty “bên thứ ba” do Jho Low kiểm soát.

Từ Good Star, hàng trăm triệu USD được chuyển vào tài khoản cá nhân của Najib Razak – một “dòng vốn đầu tư” đặc biệt hiệu quả… cho túi riêng.

• Vụ Aabar Investments (2013):

Khi 1MDB huy động 5,5 tỷ USD trái phiếu cùng Goldman Sachs, tiền lẽ ra phải đến Aabar Investments PJS (thuộc Quỹ đầu tư Abu Dhabi). Nhưng thay vào đó, lại “rẽ lối” sang Aabar Investments PJS Ltd. – một phiên bản giả mạo được đăng ký tại Quần đảo Virgin. Chỉ khác đúng… hai chữ Ltd., nhưng khác biệt nằm ở hàng tỷ USD.

3. Dùng “Mua lại” để Thao túng Tài chính – Rửa tiền trong nước

Chiêu thức: 1MDB tiến hành mua lại tài sản trong nước với giá cao bất thường để hợp thức hóa dòng tiền. Ví dụ: Năm 2012, 1MDB mua Genting Group – một tập đoàn năng lượng tư nhân – với giá cao ngất ngưởng. Sau thương vụ này, Genting Group “tình cờ” quyên góp một khoản lớn cho các tổ chức từ thiện… gắn liền với Najib Razak.

Kết quả: tiền rửa qua “từ thiện”, hình ảnh đẹp, và báo cáo tài chính vẫn “sáng sủa”. Một mũi tên trúng 3 đích.

Tổng kết các chiêu trò: 

Hình thức	Mục đích	Hậu quả
Công ty bình phong	Che giấu danh tính và nguồn gốc tiền	Tiền chảy qua mạng lưới quốc tế, khó truy dấu
Liên doanh giả mạo	Hợp thức hóa việc chuyển tiền ra nước ngoài	Tiền rơi vào tài khoản Jho Low & Najib
Mua lại quá giá	Rửa tiền nội địa, hợp thức hóa chi tiêu	Tiền quay về phục vụ mục đích chính trị

Để hiểu rõ hơn về vụ bê bối 1MDB, anh em có thể xem thêm video phân tích chuyên sâu dưới đây:

Bê bối giữa 1MDB và Goldman Sachs – Khi “Tư vấn tài chính” biến thành “thông đồng”

Nếu 1MDB là một vở kịch lừa đảo toàn cầu, thì Goldman Sachs (GS) chính là nhà sản xuất – người dựng sân khấu, sắp đèn, và thậm chí… bán vé. Dưới danh nghĩa “tư vấn đầu tư”, ngân hàng Phố Wall này đã giúp một quỹ đầu tư quốc gia biến mình thành cỗ máy rút tiền tinh vi nhất Đông Nam Á.

1. Vai trò của Goldman Sachs – Cầu nối tài chính hay chiếc cầu dẫn vào hố sâu?

• Phát hành Trái phiếu: 

Goldman Sachs đóng vai trò trung tâm trong ba đợt phát hành trái phiếu của 1MDB, huy động tổng cộng 6,5 tỷ USD. Nhìn bề ngoài, đây là thương vụ “thành công vang dội” của một ngân hàng danh tiếng hỗ trợ một quốc gia đang phát triển. Nhưng đằng sau là một cỗ máy rửa tiền quy mô quốc tế, khi hàng tỷ USD “biến mất” chỉ sau vài cú chuyển khoản.

• Phí Dịch vụ Khổng lồ:

Goldman thu về 600 triệu USD phí tư vấn – tương đương gần 10% tổng giá trị phát hành, cao gấp 10 lần mức phí thông lệ trong ngành. Ở Phố Wall, con số này khiến ngay cả các “cá mập” tài chính cũng phải ngả mũ. Thực chất, đây không chỉ là phí, mà gần như là “khoản thưởng cho sự im lặng”.

• Giám sát Yếu kém (hoặc có chủ ý):

Khi bê bối nổ ra, Goldman Sachs nhanh chóng tuyên bố mình chỉ là “trung gian vô tội”. Nhưng các bằng chứng lại cho thấy sự dính líu sâu hơn:

• Roger Ng, trưởng bộ phận ngân hàng đầu tư của Goldman tại Malaysia, bị buộc tội trộm cắp, hối lộ và rửa tiền, nhận án tù tại Mỹ.
• Timothy Leissner, sếp trực tiếp của Roger Ng, thừa nhận đã tham gia vào âm mưu này, giả mạo tài liệu và hối lộ quan chức Malaysia để đảm bảo thương vụ được thông qua.

Nói cách khác, Goldman Sachs không chỉ giúp phát hành trái phiếu – mà còn giúp “dọn đường” cho việc biển thủ diễn ra trơn tru.

2. Thiệt hại và Dàn xếp Pháp lý – Cú tát tài chính đắt giá nhất lịch sử Goldman Sachs

• Dàn xếp Kỷ lục:

Sau nhiều năm điều tra, Goldman Sachs đã phải trả hơn 2,9 tỷ USD để dàn xếp với Bộ Tư pháp Mỹ và Chính phủ Malaysia – một trong những khoản phạt lớn nhất lịch sử tài chính toàn cầu. Ngoài ra, Goldman còn đồng ý trả lại 1,4 tỷ USD tiền thu hồi tài sản bị thất thoát trong vụ 1MDB.

Dù vậy, so với 6,5 tỷ USD huy động được và 600 triệu USD phí “béo bở”, thì cái giá 2,9 tỷ USD vẫn chỉ như “mất vài hòn sỏi trong kho vàng”.

• Ảnh hưởng đến Uy tín:

Vụ 1MDB đánh dấu một trong những bê bối lớn nhất trong lịch sử 150 năm của Goldman Sachs. Từ vị thế “biểu tượng trí tuệ tài chính”, Goldman bị dư luận toàn cầu gọi là “ngân hàng của những kẻ lừa đảo mặc vest”. 

Một thành viên Ủy ban điều tra Malaysia đặt câu hỏi thẳng thắn:

“Lẽ nào một ngân hàng có đội ngũ kiểm soát rủi ro hàng đầu thế giới lại không phát hiện được việc tiền được chuyển lòng vòng qua thiên đường thuế?”

Câu trả lời không nằm ở năng lực, mà ở động cơ: khi lợi nhuận cao đến mức phi lý, mọi rủi ro dường như đều “đáng thử”.

Tổng kết cú bắt tay 1MDB – Goldman Sachs: 

Bên liên quan	Hành động chính	Kết quả
1MDB (Malaysia)	Dùng quỹ quốc gia để rút ruột 4,5 tỷ USD	Chính phủ sụp đổ, Thủ tướng bị kết án
Goldman Sachs	Phát hành trái phiếu 6,5 tỷ USD, thu 600 triệu USD phí	Bị phạt 2,9 tỷ USD, mất uy tín toàn cầu
Roger Ng & Leissner	Tham gia rửa tiền và hối lộ	Lãnh án tù, bị cấm hoạt động tài chính

Hậu quả và thiệt hại trong vụ bê bối quỹ đầu tư 1MDB

Thiệt hại về Tài chính

Theo Bộ Tư pháp Mỹ, khoảng 4,5 tỷ USD đã bị biển thủ khỏi 1MDB – số tiền vốn được hứa hẹn dùng cho các dự án phát triển năng lượng, hạ tầng và giáo dục, nhưng cuối cùng lại chảy vào tài khoản riêng của các quan chức và trung gian tài chính, đứng đầu là Jho Low và những người thân cận với Thủ tướng Najib Razak.

Mô hình tài chính của 1MDB ngay từ đầu đã được xây dựng trên nền tảng rủi ro cao: vốn ít nhưng vay nợ khổng lồ, lấy tiền đi vay ngắn hạn để đầu tư dài hạn. Khi các dự án không sinh lời kịp thời, vòng xoáy nợ phình to không kiểm soát được. Đến tháng 1 năm 2015, quỹ chính thức trễ hạn thanh toán khoản vay 550 triệu USD, và chỉ một năm sau đó, 1MDB mất khả năng chi trả – trở thành con nợ quốc gia đúng nghĩa.

Trong khi đó, số tiền bị chiếm đoạt lại được sử dụng cho một lối sống xa hoa ngông cuồng – hình ảnh hoàn hảo của một “chính quyền kleptocracy” (chính quyền trộm cắp). Jho Low vung tiền để:

• Mua du thuyền Equanimity trị giá 250 triệu USD
• Sắm bất động sản cao cấp tại New York và London
• Chi hàng chục triệu USD cho tranh Picasso, Basquiat và kim cương Tiffany
• Tài trợ cho bộ phim “The Wolf of Wall Street” – một tác phẩm mỉa mai về chính kiểu lừa đảo mà họ đang thực hiện.

Hậu quả không chỉ dừng ở những con số. Vụ 1MDB đã đánh sập niềm tin của người dân Malaysia vào chính phủ và hệ thống giám sát tài chính, làm uy tín quốc gia bị tổn hại nặng nề. Xếp hạng tín nhiệm của Malaysia bị hạ bậc, chi phí vay vốn tăng cao, còn nền kinh tế phải gánh khoản nợ hàng tỷ USD để khắc phục hậu quả. 

Từ một quỹ được kỳ vọng “đưa Malaysia thành nước phát triển vào năm 2020”, 1MDB đã trở thành biểu tượng toàn cầu của sự tham nhũng, yếu kém trong quản trị và lòng tham không đáy của giới cầm quyền.

Hậu quả Pháp lý và Thu hồi Tài sản

Sau khi những cáo buộc đầu tiên về việc biển thủ hàng tỷ USD từ quỹ 1MDB nổ ra năm 2015, cỗ máy điều tra quốc tế nhanh chóng được kích hoạt – và những người từng đứng ở đỉnh quyền lực của Malaysia bắt đầu phải đối diện với pháp luật.

Trong nước, Ủy ban Chống Tham nhũng Malaysia (MACC) đã mở cuộc điều tra từ sớm, nhưng giai đoạn đầu vấp phải nhiều cản trở: 

• Các điều tra viên bị điều chuyển
• Tài liệu bị chặn
• Áp lực chính trị bao trùm toàn bộ hệ thống. 

Chỉ sau Tổng tuyển cử năm 2018, khi chính quyền mới lên nắm quyền, Lực lượng Đặc nhiệm Điều tra 1MDB mới được tái kích hoạt và tiến hành điều tra toàn diện. 

Kết quả là cựu Thủ tướng Najib Razak – người từng nắm trong tay cả chính phủ lẫn quỹ 1MDB – bị truy tố với hàng loạt tội danh, bao gồm lạm dụng quyền lực, lạm dụng tín nhiệm hình sự (criminal breach of trust) và rửa tiền. 

Ông Najib bị kết án trong vụ SRC International (một công ty con của 1MDB) và phải chịu 12 năm tù giam cùng khoản phạt hàng chục triệu USD. Vợ ông Najib – bà Rosmah Mansor, người nổi tiếng với bộ sưu tập túi xách và trang sức xa xỉ, cũng bị buộc 17 tội danh rửa tiền liên quan đến vụ việc.

Trên bình diện quốc tế, Bộ Tư pháp Mỹ (DOJ) mở cuộc điều tra quy mô toàn cầu, phối hợp với các quốc gia như Singapore, Thụy Sĩ và Luxembourg để lần theo dòng tiền. Kết quả, hơn 1 tỷ USD tài sản đã được thu hồi và tịch thu, bao gồm du thuyền Equanimity trị giá 250 triệu USD, bất động sản cao cấp tại New York, Los Angeles và London, cùng hàng loạt tác phẩm nghệ thuật danh tiếng từng thuộc sở hữu của Jho Low. 

Tuy nhiên, con số này vẫn chỉ là một phần nhỏ trong tổng số 4,5 tỷ USD bị thất thoát, và công cuộc truy tìm tài sản còn lại vẫn tiếp diễn tại nhiều quốc gia.

Kết luận

Vụ 1MDB đã trở thành án lệ toàn cầu về truy tố tham nhũng xuyên quốc gia, phơi bày cách mà hệ thống tài chính quốc tế – từ ngân hàng, công ty bình phong đến các “thiên đường thuế” – có thể bị lợi dụng để rửa tiền công. Và dù nhiều tài sản đã được thu hồi, vết nhơ 1MDB vẫn còn là bài học đắt giá: khi quyền lực chính trị và tài chính hòa vào nhau mà không có giám sát, thứ mất mát lớn nhất không chỉ là tiền, mà là niềm tin của cả một quốc gia.

Download App Cú Thông Thái giúp Tích sản nhẹ nhàng – Kết quả huy hoàng ở đây:

• Link web: https://app.sstock.com.vn 
• CH Play/Android: TẠI ĐÂY
• iOS/App Store: TẠI ĐÂY

FAQ

1. Vì sao 1MDB được xem là “vụ tham nhũng lớn nhất thế giới”?

Vì quy mô và tầm ảnh hưởng của nó vượt xa phạm vi một quốc gia. Khoảng 4,5 tỷ USD bị biển thủ qua mạng lưới công ty bình phong toàn cầu, rửa tiền qua Mỹ, Thụy Sĩ, Singapore và nhiều thiên đường thuế khác. Đây không chỉ là vụ trộm cắp tài sản công, mà còn là minh chứng cho cách hệ thống tài chính quốc tế có thể bị thao túng bởi quyền lực và tiền bạc.

2. Goldman Sachs có vai trò gì trong vụ 1MDB?

Goldman Sachs là ngân hàng đầu tư giúp 1MDB phát hành trái phiếu với tổng giá trị 6,5 tỷ USD, thu về 600 triệu USD phí dịch vụ – cao gấp 10 lần mức thông thường. Tuy ngân hàng này khẳng định “chỉ là trung gian”, nhưng các giám đốc cấp cao của họ đã bị kết tội hối lộ và rửa tiền, buộc Goldman Sachs phải trả hơn 2,9 tỷ USD tiền phạt và dàn xếp với Mỹ và Malaysia.

3. Tình hình hiện tại của Najib Razak và Jho Low ra sao?

Cựu Thủ tướng Najib Razak đang thụ án 12 năm tù sau khi bị kết án trong vụ SRC International, một nhánh của 1MDB. Vợ ông, Rosmah Mansor, cũng bị kết tội rửa tiền. Trong khi đó, Jho Low, kiến trúc sư đứng sau toàn bộ kế hoạch, vẫn đang lẩn trốn – được cho là sống tại Trung Quốc. Chính phủ Malaysia cùng Interpol vẫn tiếp tục truy nã quốc tế nhân vật này.