Hậu quả và xử phạt hành vi thao túng thị trường chứng khoán (P.5)

Ngày nay, việc đầu tư chứng khoán không còn xa lạ với các nhà đầu tư nữa. Đây là một kênh đầu tư mạo hiểm đi kèm rủi ro. Bởi lẽ nhà đầu tư không bao giờ biết chắc được ngày mai giá chứng khoán chúng ta mua sẽ tăng hay giảm. Không bao giờ biết chắc được công ty đại chúng mà anh em rót tiền vào đang làm ăn lời hay lỗ. Có bị thao túng thị trường chứng khoán hay không?

Hoạt động thao túng thị trường chứng khoán có thể gây ra nhiều tác động tiêu cực đến nền kinh tế nước ta nếu không được minh bạch và tuân thủ pháp luật. Hiện nay, vấn đề thao túng trên thị trường chứng khoán diễn ra rất phức tạp. Điều này tiềm ẩn nhiều rủi ro cho các nhà đầu tư và nền kinh tế. Vì vậy, việc nhận diện, giám sát, cảnh báo sớm về hành vi thao túng chứng khoán. Để từ đó hạn chế những rủi ro thiệt hại do vấn đề này gây ra là rất quan trọng. Và cần được quan tâm trong bối cảnh hiện nay.

Liên tục mua bán, tạo cung cầu giả, đẩy giá cổ phiếu, âm thầm bán chui… Là những chiêu trò đã và đang tồn tại trên thị trường chứng khoán. Nhiều vụ việc bị phanh phui, loạt tổ chức, cá nhân bị xử phạt hành chính. Thậm chí lĩnh án tù, nhưng vì lợi nhuận, nhiều cá nhân vẫn dùng chiêu trò này.

Hậu quả của hành vi thao túng thị trường chứng khoán? Thao túng thị trường chứng khoán bị xử phạt như thế nào? Hãy cùng Cú tìm hiểu ở bài viết này nhé!

1. Hậu quả của hành vi thao túng thị trường chứng khoán

Ở bất kỳ quốc gia nào, hành vi thao túng thị trường chứng khoán đều có thể tồn tại. Gây thiệt hại rất lớn cho nhà đầu tư và nền kinh tế. Có thể hiểu đơn giản, thao túng thị trường chứng khoán là hành động tạo ra những cung cầu giả. Nhằm ảnh hưởng đến giá chứng khoán và đánh lừa nhà đầu tư.

Hành vi thao túng thị trường chứng khoán sẽ gây bất lợi rất lớn cho các bên tham gia. Và cả tổng thể thị trường nói chung. Bởi lẽ, nó làm ảnh hưởng trực tiếp đến việc hình thành giá. Gây cản trở cho việc phân tích dữ liệu và xác định giá hợp lý. Với hành vi “nhúng tay” phạm pháp này, những “gã khổng lồ” sẽ kiểm soát thị trường. Và từ đó can thiệp vào mọi quyết định giao dịch của nhà đầu tư.

1.1 Đối với các nhà đầu tư

Đối với nhà đầu tư cá nhân, thị trường chứng khoán là một kênh đầu tư rất tiềm năng. Thay vì việc gửi ngân hàng với lãi suất thấp. Thì nhà đầu tư có thể lựa chọn việc tham gia vào thị trường chứng khoán. Để tìm kiếm lợi nhuận được kỳ vọng cao hơn. 

Thị trường chứng khoán có thể cung cấp cho công chúng các sản phẩm đầu tư phong phú. Giúp đa dạng hóa danh mục đầu tư, đây được coi là kênh đầu tư tối ưu. Giúp tạo ra được lợi nhuận cao so với các kênh đầu tư an toàn khác. Tuy nhiên, hiện nay thị trường chứng khoán Việt Nam vẫn còn nhiều thách thức. Những hoạt động thao túng, đầu cơ thị trường chứng khoán đã và đang xảy ra. Gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến các nhà đầu tư tham giam thị trường. Cụ thể:

• Mất tiền: Dễ thấy nhất, thao túng thị trường chứng khoán gây thiệt hại lớn cho nhà đầu tư. Do tin vào thông tin sai lệch, nhà đầu tư mua vào số lượng lớn cổ phiếu. Sau đó, giá cổ phiếu sụt giảm, nhà đầu tư nhận lỗ, thậm chí mất trắng.

Khi giá cổ phiếu được thổi lên, đến mức kỳ vọng thì “đội lái” sẽ bán ra để thu lợi nhuận. Những người nhận hậu quả nhiều nhất là các nhà đầu tư nhỏ lẻ. Mới tham gia thị trường hoặc thích đu đỉnh.

• Mất niềm tin: Hậu quả của hành vi thao túng chứng khoán khiến giá cổ phiếu tăng hoặc giảm đột ngột. Nhiều nhà đầu tư bị ảnh hưởng tâm lý và đu theo gây mất cân bằng thị trường. Khiến nhà đầu tư mất niềm tin vào thị trường chứng khoán. Và do đó họ có thể rút lui hoặc không tham gia đầu tư nữa.
• Tăng rủi ro đầu tư: Hành vi thao túng thị trường có thể tăng rủi ro đầu tư cho các nhà đầu tư. Đặc biệt là khi thị trường không ổn định và không có sự minh bạch.

Chẳng hạn, khi diễn ra hoạt động thao túng thị trường chứng khoán đẩy giá lên. Giá của một loại cổ phiếu có thể tăng đột ngột vượt quá giá trị thực của nó. Đây được gọi là hiện tượng “cầu ảo”. Giá tăng khiến các nhà đầu tư tham gia thị trường với hy vọng giá sẽ còn tăng cao và thu được lợi nhuận lớn. Hiệu ứng tâm lý này tiếp tục đẩy giá lên. Làm cho thị trường này trở nên rất nóng và ẩn chứa rủi ro cao. Toàn bộ quá trình này được gọi là “bong bóng”.

Một khi bong bóng này bị chọc thủng thì các nhà đầu cơ trên thị trường này có thể gặp những tổn thất vô cùng nặng nề. Trong thực tế, không ít vụ việc thao túng đã gây tổn thất nặng nề, làm tổn hại đến tính công bằng của thị trường. Điển hình như vụ thao túng chứng khoán tại Công ty chứng khoán SMBC Nikko của Nhật. Hay vụ Nick Leeson đã làm sụp đổ ngân hàng Barings Bank, “Cơn sốt giao dịch” GameStop. Hay việc đăng tải “những thông tin không đúng sự thật và gây nhầm lẫn cho các nhà đầu tư” trên mạng xã hội Twitter từ CEO Tesla…

• Thiếu sự minh bạch: Khi thị trường chứng khoán bị lũng đoạn, thông tin có khả năng bị bưng bít. Điều đó có nghĩa rằng những người trong nội bộ nắm được thông tin mật. Và dễ dàng thu lợi trong khi những nhà đầu tư chịu thiệt hại. Một ví dụ gần đây nhất chính là vụ án thao túng giá cổ phiếu của FLC. Khi không có biện pháp điều chỉnh phù hợp, như luật chứng khoán. Những cá nhân xấu có thể tạo nên những thủ thuật “Bẫy bơm xả” hay “Tạo thanh khoản ảo”. Anh em có thể tìm hiểu thêm về các thủ thuật này tại bài viết “Lật tẩy các thủ thuật thao túng thị trường chứng khoán Tin giả – Bẫy bơm xả (P.2)” và “Lật tẩy thủ thuật thao túng thị trường chứng khoán Đặt lệnh ảo – Thanh khoản ảo (P.3)”

1.2 Đối với doanh nghiệp niêm yết

Đối với doanh nghiệp, để có thể huy động được một số vốn đầu tư dài hạn. Bên cạnh việc đi vay vốn ngân hàng. Các công ty đã thực hiện huy động vốn thông qua hình thức phát hành chứng khoán. Đây chính là kênh mang lại nguồn vốn dồi dào từ công chúng giúp các công ty phát triển kinh doanh.

Tuy nhiên các hành vi thao túng thị trường chứng khoán đang tác động không nhỏ tới các doanh nghiệp niêm yết trên sàn. Cụ thể:

• Giá cổ phiếu bị ảnh hưởng: Thao túng trên thị trường chứng khoán gây nhiều hậu quả tiêu cực. Bao gồm ảnh hưởng tiêu cực đến giá cổ phiếu của công ty. Tạo ra thiệt hại cho cổ đông, nhân viên, người bán hàng và khách hàng. Kết quả là làm giảm khả năng tăng vốn cho công ty.

• Bỏ lỡ các cơ hội đầu tư sản xuất kinh doanh: Thao túng thị trường chứng khoán không chỉ ảnh hưởng đến giá cổ phiếu. Mà còn ảnh hưởng đến giá trị các khoản đầu tư. Các doanh nghiệp không thể phân tích và xác định chính xác đâu là khoản đầu tư tốt nhất. Từ đó, bỏ lỡ hoặc trì hoãn các hoạt động sản xuất kinh doanh. Cuối cùng làm giảm số lượng việc làm, tăng số người thất nghiệp. Và làm chậm sự phát triển kinh tế.
• Khả năng huy động vốn bị ảnh hưởng: Giá cổ phiếu thường là cơ sở để đánh giá tình trạng hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Tuy nhiên, với cổ phiếu bị thao túng. Giá cổ phiếu không thể hiện đúng “sức khỏe” của doanh nghiệp. Ngân hàng cho vay xếp hạng doanh nghiệp ở mức rủi ro cao, hạn chế cho vay. Hoặc chỉ cho vay với mức lãi suất cao hơn.

Thêm nữa, việc gia tăng số lượng giao dịch dẫn tới tăng thanh khoản trong thời gian ngắn. Điều này gây khó khăn cho việc tập trung vốn của doanh nghiệp phát hành. Ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh.

• Hình ảnh và danh tiếng: Thao túng thị trường chứng khoán có thể làm suy giảm hình ảnh và danh tiếng của doanh nghiệp. Gây tổn hại đến niềm tin của khách hàng, đối tác và nhà đầu tư. Có thể kế đến như tung tin đồn xấu về một công ty trên mạng xã hội. Hậu quả là gây ra tiếng xấu bất lợi cho đơn vị phát hành, làm giá cổ phiếu bị giảm.

1.3 Đối với sự phát triển của nền kinh tế

Thị trường chứng khoán hoạt động minh bạch. Là một trong những yếu tố nền tảng cơ bản để có thể xây dựng một thị trường vốn hiệu quả. Khi xây dựng được một thị trường hiệu quả, thì mới có thể xây dựng được niềm tin từ các nhà đầu tư. Qua đó có thể dẫn dắt dòng vốn của xã hội vào các doanh nghiệp nhằm phát triển kinh tế.

Tuy nhiên, hiện nay tình trạng đầu cơ thao túng thị trường chứng khoán diễn ra khá phổ biến. Điều này không chỉ ảnh hưởng rất lớn đến thị trường, lợi ích của các nhà đầu tư. Mà còn gây ra những hậu quả nghiêm trọng đối với nền kinh tế đất nước. Cụ thể:

• Gây bất ổn cho nền kinh tế: Thị trường chứng khoán có mối liên hệ chặt chẽ với nền kinh tế. Mọi biến động trên thị trường chứng khoán đều có thể tác động đến nền kinh tế và các nhà đầu tư. Đây chính là kênh dẫn vốn quan trọng của nền kinh tế. Và cũng là kênh đầu tư tiềm năng của công chúng. Thị trường chứng khoán là nơi tạo ra các công cụ có khả năng thanh khoản cao. Có thể tích tụ, tập trung phân phối vốn và chuyển thời hạn của vốn phù hợp với yêu cầu phát triển kinh tế. Nhờ thị trường chứng khoán, Chính phủ có thể huy động các nguồn lực tài chính mà không hề phải chịu áp lực về lạm phát. Đặc biệt khi nguồn vốn đầu tư từ khu vực nhà nước còn rất nhiều hạn chế.

Tuy nhiên, tình trạng đầu cơ thao túng thị trường chứng khoán diễn ra đã ảnh hưởng rất lớn đến thị trường nói chung. Hầu hết những người bị hút vào cuộc chơi này sẽ bị lỗ và khó có khả năng trở lại thị trường. Hiện nay, thị trường chứng khoán chủ yếu là mua đi bán lại. Do đó, dòng tiền chỉ tập trung ở trên thị trường thứ cấp của những nhà đầu tư và những nhà đầu cơ. Mà không đi vào sản xuất kinh doanh. 

• Tạo rủi ro hệ thống, có thể dẫn đến khủng hoảng kinh tế: Về bản chất, thị trường chứng khoán là kênh dẫn vốn dài hạn giữa tiền nhàn rỗi của các nhà đầu tư đến những doanh nghiệp cần vốn dài hạn. Tuy nhiên, thực tế thời gian qua đã xảy ra tình trạng người người nhà nhà đổ xô đầu tư chứng khoán. Hậu quả là thị trường chứng khoán tăng trưởng quá nóng. Và chứa đựng không ít yếu tố bất ổn. 

Nhiều doanh nghiệp nguy cơ thua lỗ nặng, nhưng giá cổ phiếu vẫn tăng gấp 5 – 10 lần. Thậm chí có những cổ phiếu vượt xa giá trị thực cả 100 lần. Điều này vô cùng nguy hiểm bởi nếu giá chứng khoán tiếp tục bị đẩy lên cao. Thì sẽ xảy ra rủi ro bong bóng, mà bong bóng thì không thể tồn tại lâu được. Rủi ro này không chỉ gây thiệt hại cho nhà đầu tư. Mà còn tác động tiêu cực đến các lĩnh vực kinh tế khác, trong đó có bất động sản, tiền gửi ngân hàng…

Đặc biệt, khi dòng vốn tín dụng chảy mạnh vào lĩnh vực chứng khoán. Hệ lụy của nó là sẽ tạo ra những tiêu cực cho nền kinh tế do nguồn lực xã hội đổ dồn vào lĩnh vực mang tính đầu cơ. Chứ không phải vào sản xuất, kinh doanh để tạo của cải, hàng hóa cho xã hội.

• Làm giảm nhu cầu đầu tư và giảm sức mua của người tiêu dùng: Khi thị trường vốn bị lũng đoạn, tất cả hoạt động kinh tế ảnh hưởng theo chiều hướng xấu đi. Khi thị trường bị lũng đoạn, công ty mất chi phí vay cao hơn, trị giá cổ phiếu giảm. Và quản lý doanh nghiệp xấu đi. Nói một cách đơn giản hơn, tất cả chúng ta – từ những người đầu tư cổ phiếu cho đến người tiêu dùng. Đều “thua thiệt” trong một thị trường vốn bị lũng đoạn. Thị trường khó đầu tư hơn sẽ dẫn đến tình trạng càng ít người chịu đầu tư.
• Suy giảm niềm tin và làm méo mó thị trường: Gian lận không chỉ gây ra thiệt hại về kinh tế trực tiếp. Nó còn dẫn đến các phát sinh chi phí kiện tụng, phí bảo hiểm, suy giảm niềm tin và làm méo mó thị trường đầu tư. Theo Hiệp hội các nhà điều tra gian lận Mỹ – Association of Certified Fraud Examiners (ACFE). Thì gian lận gây ra thiệt hại đến 7% doanh thu hàng năm cho doanh nghiệp, khiến nền kinh tế Mỹ mất khoảng 6% trên tổng thu nhập quốc nội.

Ngoài ra, thao túng thị trường chứng khoán còn có thể liên quan đến các hoạt động phạm tội khác. Như gian lận và rửa tiền. Do đó, để thị trường chứng khoán, nền kinh tế lớn mạnh, phải có những biện pháp để ngăn chặn hành động này.

2. Xử lý hành vi thao túng thị trường chứng khoán như thế nào?

Việc xác định trách nhiệm pháp lý đối với hành vi thao túng thị trường chứng khoán. Có mục đích ngăn chặn những hành vi vi phạm. Và khôi phục lại các quan hệ trong lĩnh vực chứng khoán do hành vi vi phạm gây ra. Đồng thời đảm bảo cho sự phát triển ổn định và bền vững của thị trường chứng khoán. Do đó, hầu hết các quốc gia trên thế giới đều quy định thao túng là hành vi bị cấm. 

2.1 Quy định tại các nước trên thế giới

a) Tóm tắt chung

Có thể liệt kê ra ở đây như tại Úc, thao túng thị trường ban đầu bị cấm theo Luật Chứng khoán năm 1970. Quy định chi tiết về các giao dịch giả tạo hoặc gây hiểu nhầm về hoạt động giao dịch liên quan đến chứng khoán niêm yết hoặc trên thị trường chứng khoán. Hiện nay, thao túng thị trường và các hoạt động sai trái khác tại Úc bị nghiêm cấm theo Luật Doanh nghiệp, Luật Thị trường tài chính. 

Hay như Điều 245 Luật Chứng khoán và Các công cụ phái sinh (SFO) của Hồng Kong. Họ đã đưa ra khái niệm “các hành vi sai trái” bị cấm trên thị trường chứng khoán. Bao gồm cả giao dịch nội bộ, giao dịch sai, gian lận giá, tiết lộ thông tin sai lệch. Hoặc gây hiểu lầm và thao túng thị trường chứng khoán. Khái niệm “hành vi sai trái thị trường” là dựa trên các điều khoản tương đương trong Luật Doanh nghiệp Úc. 

Trong khi đó, nhiều nước trên thế giới đã có chế tài xử phạt hành vi thao túng thị trường chứng khoán rất nghiêm khắc. Tại Hoa Kỳ, các cá nhân phạm tội thao túng chứng khoán có thể bị phạt tù lên đến 20 năm. Phạt hành chính lên đến 5 triệu USD (Đạo luật 1934). 

Còn theo Quy định lạm dụng thị trường của Liên minh châu Âu (Market Abuse Regulation – MAR). Biện pháp xử phạt hành chính và các biện pháp khác có thể áp dụng cho giao dịch nội gián và thao túng thị trường. EU cũng đã công bố Chỉ thị liên quan đến lạm dụng thị trường. Và Chỉ thị về xử phạt hình sự đối với lạm dụng thị trường (The Directive on criminal sanctions for market abuse – CSMAD). 

Anh không tham gia CSMAD. Nhưng Chính phủ nước này đã công bố chế tài hình sự đối với việc lạm dụng thị trường sẽ mạnh mẽ như CSMAD. Tại Anh, Cơ quan Kiểm soát tài chính (FCA) tiền thân là Cơ quan Dịch vụ tài chính (FSA) chịu trách nhiệm trong lĩnh vực chứng khoán và thị trường chứng khoán. Thao túng thị trường được quy định tại Luật Dịch vụ tài chính năm 2012, Luật Tư pháp hình sự năm 1993. FCA có quyền áp đặt một loạt các hình phạt liên quan đến thao túng thị trường. Các biện pháp trừng phạt phổ biến nhất được áp dụng bởi FCA là: 

• Tiền phạt (không có giới hạn trên về số tiền).
• Công bố công khai hành vi và đối tượng vi phạm.
• Áp đặt việc đình chỉ và hạn chế đối với doanh nghiệp và người vi phạm.
• Cảnh báo riêng. 

Trong việc xác định xử phạt thích hợp bằng tiền đối với các hành vi thao túng thị trường. FCA đã công bố quy trình thiết lập hình phạt năm bước, thực hiện giải tỏa bất kỳ lợi ích nào nhận được từ hành vi vi phạm. Áp dụng hình phạt tài chính bổ sung phản ánh mức độ nghiêm trọng của hành vi.

b) Thao túng giá cổ phiếu, giao dịch nội gián – luật Mỹ “xử” thế nào? Một số vụ án nổi tiếng ở Mỹ

Luật của Mỹ quy định hình phạt nghiêm khắc đối với tội phạm chứng khoán. Những cá nhân, tổ chức thao túng giá cổ phiếu hay giao dịch nội gián khi bị phát hiện đều bị xử lý bằng các biện pháp. Như phạt tiền cực nặng, đóng băng tài sản, và cả ngồi tù…

Dưới đây là một số vụ án chứng khoán nổi tiếng ở Mỹ trong lịch sử và những năm gần đây:

(i) Vụ Albert H.Wiggin

Sau vụ sụp đổ của thị trường chứng khoán Mỹ vào năm 1929. Vụ Albert H. Wiggin bán khống (short) hơn 40.000 cổ phiếu mới bị phát giác. Wiggin là Chủ tịch của Chase National Bank và đã bán khống cổ phiếu của ngân hàng này.

Sử dụng những công ty thuộc gia đình mình để che đậy các giao dịch. Wiggin xây dựng một trạng thái cổ phiếu giúp ông ta trục lợi khi chính Chase National Bank suy sụp.

Ở thời điểm đó, Mỹ chưa có quy định cụ thể nào để chống lại việc một cá nhân bán khống cổ phiếu công ty mà người đó sở hữu. Bởi vậy, sau vụ sụp đổ của Phố Wall năm 1929. Khi nhiều nhà đầu tư đồng loạt bán tháo cổ phiếu Chase National Bank. Wiggin lãi hơn 4 triệu USD một cách hợp pháp.

Ngoài lợi nhuận có được nhờ bán khống cổ phiếu Chase National Bank. Wiggin còn nhận được khoản lương hưu trọn đời 100.000 USD mỗi năm từ chính ngân hàng này. Về sau, ông ta dừng nhận khoản lương hưu này. Vì sự phản đối dữ dội của công chúng và giới truyền thông.

Cần phải nói thêm rằng Wiggin không phải là kẻ duy nhất trục lợi từ thị trường trong giai đoạn đó. Và vào năm 1934, Đạo luật Chứng khoán và sàn giao dịch của Mỹ đã được thông qua. Đây như một câu trả lời đối với những hành vi trục lợi được phanh phui sau đợt sụp đổ đó của thị trường. Đạo luật ra đời nhằm mục đích tăng cường minh bạch trên thị trường tài chính. Và giảm thiểu những vụ gian lận, thao túng cổ phiếu.

Nhiều nguồn tin nói rằng các nhà soạn thảo đạo luật này đã gọi Khoản 16 của đạo luật – phần đưa ra quy định về ngăn chặn và xử lý các vụ giao dịch nội gián. Là “điều khoản chống Wiggin”.

(ii) Vụ Ivan Boesky

Ivan Boesky là một nhà giao dịch chứng khoán người Mỹ. Được biết đến với vai trò trong một vụ bê bối giao dịch nội gián hồi thập niên 1980. Vụ bê bối này có sự tham gia của nhiều nhân viên làm việc trong các ngân hàng đầu tư lớn của Mỹ. Những người tiết lộ cho Boesky thông tin về những vụ thâu tóm doanh nghiệp sắp sửa diễn ra.

Boesky có một công ty môi giới chứng khoán riêng, có tên Ivan F. Boesky & Company. Từ năm 1975, khi mở công ty này, ông ta đã kiếm bộn tiền nhờ đầu cơ cổ phiếu trong các vụ thâu tóm doanh nghiệp. Năm 1987, một nhóm đối tác của Boesky kiện ông này. Vì làm sai lệch các thoả thuận pháp lý liên quan đến quan hệ kinh doanh. Từ đó Uỷ ban Chứng khoán và sàn giao dịch (SEC) bắt đầu điều tra Boesky. Sau đó, mọi chuyện vỡ lở ra rằng. Boesky đưa ra các quyết định đầu tư dựa trên thông tin nhận được từ các nguồn nội gián.

Hoá ra, Boesky đã trả tiền cho nhân viên tại ngân hàng đầu tư Drexel Burnham Lambert. Để từ đó có thông tin về các vụ mua bán và sáp nhập doanh nghiệp (M&A). Và dựa trên những thông tin đó để ra quyết định mua bán cổ phiếu. Nhờ vậy, ông ta đã kiếm lời từ gần như tất cả các vụ M&A lớn của thập niên 1980. Gồm các vụ Getty Oil, Nabisco, Gulf Oil, Chevron và Texaco.

Boesky cuối cùng chấp nhận hợp tác với SEC. Và trở thành một người cung cấp thông tin để SEC tiến hành một vụ kiện nhằm vào nhà tài chính Michael Milken. Năm 1986, Boesky bị kết tội giao dịch nội gián. Lĩnh án tù 3 năm rưỡi và nộp phạt 100 triệu USD. Ông ta ngồi tù 2 năm rồi được trả tự do. Nhưng bị SEC cấm vĩnh viễn làm việc trong lĩnh vực chứng khoán.

(iii) Vụ Foster Winans

Foster Winans là một nhà bình luận của tờ Wall Street Journal hồi đầu thập niên 1980. Chuyên viết cho mục “Heard on the Street”. Trong mỗi bài viết của mình, Winans đánh giá về một cổ phiếu. Và diễn biến giá của những cổ phiếu được nói đến chịu ảnh hưởng không nhỏ bởi ý kiến mà nhà báo này đưa ra. 

Winans đã thoả thuận tiết lộ thông tin về các bài viết của ông. Cụ thể là về cổ phiếu mà ông sắp đánh giá cho một nhóm môi giới chứng khoán. Nhóm này sẽ thiết lập trạng thái đối với cổ phiếu đó trước khi bài viết được xuất bản. Sau khi kiếm được lợi nhuận, những người này sẽ trả phí cho Winans. Vì những thông tin ông đã cung cấp.

Winans cuối cùng bị SEC phát hiện, nhưng vụ này rất nan giải. Vì các bài viết đều là ý kiến cá nhân của Winans thay vì là thông tin nội gián. Nhưng rồi SEC vẫn buộc tội Winans dựa trên tuyên bố rằng. Thông tin về những cổ phiếu được bình luận là thông tin thuộc về Wall Street Journal. Chứ không phải thuộc về cá nhân Winans. Toà án Tối cao Mỹ kết tội Winans vi phạm luật thư tín liên bang và gian lận điện tín. Ông lĩnh án tù 9 tháng.

(iv) Vụ Jordan Belfort – “Sói giá phố Wall”

Bộ phim “The Wolf of Wall Street” (Sói già Phố Wall) của đạo diễn Martin Scorsese. Công chiếu vào năm 2013 được dựa trên hồi ký của Jordan Belfort. Người đã dùng các thủ đoạn thao túng thị trường tài chính Mỹ những năm 1990.

Công ty Stratton Oakmont của Belfort lúc đầu chỉ có 13 nhân viên. Nhưng phát triển với tốc độ chóng mặt nhờ đủ mọi mánh khoé của nhà sáng lập. Nhiều cổ phiếu nhỏ (penny) qua sự bơm thổi của Belfort đã được bán với mức giá ngất ngưởng. Ở thời kỳ hoàng kim, Belfort bỏ túi hàng triệu USD lợi nhuận mỗi tuần. Có lúc kiếm hơn 12 triệu USD chỉ trong 3 phút giao dịch. Khi đó, Oakmont có 1.000 nhân viên môi giới cổ phiếu, quản lý số tài sản lên tới hơn 1 tỷ USD.

Năm 1992, SEC bắt đầu để ý đến Oakmont. Tiến hành điều tra các hoạt động mờ ám của công ty này. Và cuối cùng cơ quan này cáo buộc Oakmont lừa dối nhà đầu tư và thao túng giá cổ phiếu. Năm 1996, Oakmont dừng hoạt động. Năm 1999, Belfort và cộng sự thân tín là Danny Porush bị truy tố về các tội danh gian lận chứng khoán và rửa tiền.

Belfort nhận tội và lĩnh án 4 năm tù giam. Nhờ hợp tác với cơ quan điều tra, ông được rút ngắn thời gian tù còn 22 tháng. Nhưng phải nộp phạt 110 triệu USD. Sau khi ra tù, ông làm lại cuộc đời bằng cách xuất bản hai cuốn tự truyện. Trong đó có cuốn “The Wolf of Wall Street”. Hiện nay, Belfort đã trở thành một diễn giả nổi tiếng. Sở hữu một công ty chuyên cung cấp các dịch vụ diễn thuyết về bán hàng, doanh nghiệp, nhân sự… Mới đây nhất, ông bán những khoá học riêng tư về tiền ảo với hàng chục nghìn USD mỗi học viên.

(v) Vụ Martha Stewart và Imclone

Vào tháng 12/2001, Cơ quan Quản lý Thực phẩm và dược phẩm Mỹ (FDA) tuyên bố. Sẽ không phê chuẩn thuốc điều trị ung thư mới có tên Erbitux của công ty dược phẩm có tên ImClone. Trước đó, cả thị trường và ImClone đều kỳ vọng Erbitux được FDA phê chuẩn. Nên thuốc này đóng góp một phần lớn trong kế hoạch tăng trưởng tương lai của công ty.

Khi tuyên bố của FDA được đưa ra, cổ phiếu ImClone lao dốc chóng mặt. Khiến nhiều nhà đầu tư gần như trắng tay. Trái lại, người thân và bạn bè của CEO Erbitux, ông Samuel Waksal, lại không thiệt hại gì.

Sau đó SEC phát hiện ra rằng trước khi FDA tuyên bố Erbitux không được phê duyệt. Một số nhà điều hành của ImClone đã bán cổ phiếu theo chỉ dẫn của Waksal. Người cũng tìm cách bán vội số cổ phiếu trong tay.

Chỉ vài ngày trước khi tuyên bố của FDA được đưa ra. Doanh nhân bán lẻ người Mỹ Martha Stewart đã bán khoảng 4.000 cổ phiếu ImClone. Khi đó, giá cổ phiếu này vẫn ở mức cao và Stewart thu về được gần 250.000 USD. Cuối cùng, cổ phiếu ImClone rớt giá gần 60 USD/cổ phiếu. Về mức hơn 10 USD/cổ phiếu vài tháng sau đó.

Stewart nói rằng bà đã đặt lệnh bán từ trước với bên môi giới. Nhưng thực ra nhà môi giới Peter Bacanovic đã “phím” cho bà rằng cổ phiếu ImClone có thể sắp giảm mạnh. Cuối cùng, Stewart phải từ chức CEO của công ty Martha Stewart Living Omnimedia. Waksal bị bắt và kết án tù hơn 7 năm, đồng thời phải nộp phạt 4,3 triệu USD vào năm 2003. Năm 2004, Stewart và nhà môi giới chứng khoán của bà bị kết tội giao dịch nội gián. Bà bị kết án 5 tháng tù giam và nộp phạt 30.000 USD.

(vi) Vụ các nhà giao dịch Trung Quốc thao túng chứng khoán Mỹ

Năm 2019, SEC đã “ra tay” với 18 nhà giao dịch, chủ yếu ở Trung Quốc. Bằng loạt động thái gồm đóng băng tài sản và buộc tội hình sự. Các nhà giao dịch này bị cho là thực hiện một chương trình kéo dài ít nhất 6 năm. Đã thao túng hơn 3.000 cổ phiếu niêm yết ở Mỹ và thu lợi bất chính 31 triệu USD.

Theo tuyên bố của SEC, các nhà giao dịch trong vụ này sử dụng nhiều tài khoản khác nhau. Để đặt các lệnh bán nhỏ nhằm kéo tụt giá một cổ phiếu nào đó. Rồi lại dùng một loạt tài khoản khác để đăt lệnh mua lớn khi giá cổ phiếu đó đã xuống thấp giả tạo. Sau khi đã tích luỹ được trạng thái cần thiết, các nhà giao dịch đảo ngược kịch bản. Đặt nhiều lệnh mua nhỏ để đẩy giá lên, rồi bán cổ phiếu mà họ đã mua từ trước với mức giá cao giả tạo. Đây là hành vi thao túng thường được giới đầu tư chứng khoán Việt Nam gọi dân dã là “mua tay trái, bán tay phải”.

Văn phòng Chưởng lý Mỹ quận Massachusetts đã đưa ra cáo buộc hình sự với 2 trong số các nhà giao dịch trên. Đó là 2 công dân Trung Quốc có tên Xiaosong Wang và Jiali Wang. Theo luật Mỹ, hình phạt tối đa trong trường hợp này là 5 năm tù giam. Và tiền phạt lớn gấp đôi số lợi nhuận bất chính. Tuy nhiên, giữa Mỹ và Trung Quốc không có thoả thuận dẫn độ tội phạm. Nên rất khó để SEC và các cơ quan thực thi pháp luật khác của Mỹ có thể đưa các nhà giao dịch này ra trước toà án Mỹ.

(vii) Ngân hàng JPMorgan Chase bị phạt gần 1 tỷ USD vì thao túng thị trường

Năm 2020, ngân hàng lớn nhất Mỹ về giá trị tài sản JPMorgan Chase thừa nhận sai phạm. Và nhất trí nộp phạt kỷ lục hơn 920 triệu USD để khép lại những cáo buộc của nhà chức trách. Cụ thể là về hành vi thao túng thị trường tại 2 trong số các sàn giao dịch của nhà băng này.

Theo cáo trạng của toà án, trong vòng 8 năm. Có 15 nhà giao dịch của JPMorgan Chase đã gây thua lỗ hơn 300 triệu USD cho các nhà đầu tư kim loại quý và trái phiếu kho bạc Mỹ. Trong đó, các hợp đồng trái phiếu kho bạc Mỹ bị thao túng giá đã gây thiệt hại 106 triệu USD cho nhà đầu tư. Có 5 nhà giao dịch JPMorgan Chase đã tiến hành hàng nghìn giao dịch gian lận trước khi bị phát giác. Hoạt động thao túng giá vàng và giá bạc giao sau tại nhà băng này diễn ra từ năm 2008-2016. Gây thiệt hại 106 triệu USD.

Uỷ ban Giao dịch hàng hoá tương lai Mỹ (CFTC) nói rằng: JPMorgan Chase đã thao túng giá trái phiếu và kim loại quý. Bằng cách đặt lệnh mua hoặc bán giả để “thổi” hoặc “dìm” giá tài sản – hiện tượng “bán tay trái, mua tay phải”. Trong những năm gần đây, cơ quan chức năng Mỹ đặc biệt quan tâm đến chiêu trò thao túng thị trường này. Và sử dụng các công cụ phân tích dữ liệu tinh vi để phát hiện những sai phạm mà trước đây họ thường không nhận diện được.

(viii) Vụ vỡ quỹ phòng hộ Archegos của Bill Hwang

Và trong vụ mới nhất, Bill Hwang – nhà sáng lập của quỹ phòng hộ đã sụp đổ Archegos Capital Management. Bị nhà chức trách Mỹ bắt giam ngày 27/4/2022. Vì các cáo buộc trục lợi bất chính, gian lận và thao túng thị trường.

Theo cáo trạng, Hwang, 58 tuổi, và cựu Giám đốc tài chính (CFO) Patrick Halligan, 45 tuổi. Đã sử dụng Archegos như một “công cụ thao túng thị trường và gian lận”. Gây ra “hậu quả nghiêm trọng cho các cá nhân và tổ chức trên thị trường chứng khoán Mỹ”.

Đây là những cáo buộc hình sự đầu tiên đối với Hwang kể từ khi Archegos “sập tiệm” cách đây 1 năm.

Archegos vốn hoạt động dưới dạng một văn phòng quản lý tài sản gia đình ít tên tuổi. Nhưng vẫn thu hút được nhiều nhà đầu tư lớn rót vốn. Số vốn mà Archegos quản lý đã tăng từ 1,5 tỷ USD vào tháng 3/2020 lên 35 tỷ USD chỉ một năm sau đó. Và trạng thái đầu tư của công ty này phình lên tới 160 tỷ USD. Vụ sụp đổ của Archegos đã gây thiệt hại hàng tỷ USD cho các ngân hàng đầu tư như Credit Suisse, UBS, Nomura và Morgan Stanley.

Nguyên nhân khiến Archegos phá sản là lệnh giải chấp khiến công ty phải bán tháo cổ phiếu. Trong kỷ nguyên tiền rẻ, Archegos đã vay nợ rất nhiều để mua cổ phiếu của những công ty niêm yết ở Mỹ. Như hãng truyền thông ViacomCBS (hiện là Paramount) hay hai công ty bán lẻ trực tuyến Shopify và Farfetch. Bằng cách sử dụng các công cụ phái sinh. Archegos không để lại trước công chúng dấu vết nào về hoạt động đầu tư của mình.

“Vụ việc này có quy mô lịch sử. Những lời nói dối đẩy giá cổ phiếu lên. Và giá cổ phiếu càng tăng thì càng có thêm những lời nói dối. Vòng xoáy như vậy cứ thế diễn ra. Nhưng năm ngoái, nhạc đã dừng, bong bóng đã vỡ, giá cổ phiếu đã lao dốc. Hàng tỷ USD đã bốc hơi chỉ sau một đêm”, Chưởng lý Mỹ Damian Williams của quận New York phát biểu.

Cơ quan công tố cho rằng Hwang và Halligan vận hành hai kế hoạch lừa đảo có liên quan đến nhau. Họ cho rằng Archegos che đậy giao dịch và các trạng thái đầu tư. Để các đối tác và nhà giao dịch khác trên thị trường tin rằng: “Giá của những cổ phiếu đó là sản phẩm của lực lượng cung – cầu tự nhiên. Trong khi thực tế đó là sản phẩm giả tạo của giao dịch thao túng mà Hwang tạo ra”.

Cáo trạng cũng cho rằng các bị báo đã cung cấp thông tin sai lệch về kế hoạch đầu tư. Và danh mục tài sản của Archegos. Nhằm mục đích thu hút hàng tỷ USD vốn vay từ các ngân hàng để chống đỡ cho các giao dịch bất chính.

2.2 Quy định pháp lý về hành vi thao túng thị trường chứng khoán của Việt Nam

a) Quy định về thế nào là thao túng thị trường chứng khoán?

Thị trường chứng khoán có thể thúc đẩy sự phát triển của một nền kinh tế. Thông qua việc huy động, phân bổ và sử dụng các nguồn lực hiệu quả. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được. Thị trường chứng khoán Việt Nam cần tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý để kiểm soát, hạn chế các hành vi “thao túng thị trường chứng khoán”. Vì sự phát triển lành mạnh, bền vững.

Tại Việt Nam, cùng với sự phát triển của thị trường chứng khoán. Các hành vi thao túng ngày càng tinh vi, phức tạp, khó phát hiện và xử lý. Để bảo vệ quyền lợi của các nhà đầu tư. Pháp luật nước ta cũng đã đưa ra các quy định nghiêm ngặt để xử lý các hành vi thao túng thị trường chứng khoán. Khoản 3 Điều 12 Luật Chứng khoán năm 2019 quy định:

“Hành vi thao túng giá chứng khoán là một trong các hành vi bị nghiêm cấm trong hoạt động chứng khoán và thị trường chứng khoán”. 

Theo đó, khoản 2 Điều 3 Nghị định số 156/2020/NĐ-CP đã làm rõ: Thao túng thị trường chứng khoán là việc thực hiện hành vi bị nghiêm cấm trong hoạt động về chứng khoán và thị trường chứng khoán gồm một, một số hoặc tất cả các hành vi dưới đây:

• Sử dụng một hoặc nhiều tài khoản giao dịch của mình hoặc của người khác. Hoặc thông đồng liên tục mua, bán chứng khoán nhằm tạo ra cung, cầu giả tạo.
• Đặt lệnh mua và bán cùng loại chứng khoán trong cùng ngày giao dịch. Hoặc thông đồng với nhau giao dịch mua, bán chứng khoán. Mà không dẫn đến chuyển nhượng thực sự quyền sở hữu. Hoặc quyền sở hữu chỉ luân chuyển giữa các thành viên trong nhóm nhằm tạo giá chứng khoán, cung cầu giả tạo.

• Liên tục mua hoặc bán chứng khoán với khối lượng chi phối vào thời điểm mở cửa hoặc đóng cửa thị trường. Nhằm tạo ra mức giá đóng cửa hoặc giá mở cửa mới cho loại chứng khoán đó trên thị trường.
• Giao dịch chứng khoán bằng hình thức cấu kết, lôi kéo người khác liên tục đặt lệnh mua, bán chứng khoán. Gây ảnh hưởng lớn đến cung cầu và giá chứng khoán, thao túng giá chứng khoán.
• Đưa ra ý kiến một cách trực tiếp hoặc gián tiếp thông qua phương tiện thông tin đại chúng. Về một loại chứng khoán, về tổ chức phát hành chứng khoán nhằm tạo ảnh hưởng đến giá của loại chứng khoán đó. Sau khi đã thực hiện giao dịch và nắm giữ vị thế đối với loại chứng khoán đó.
• Sử dụng các phương thức hoặc thực hiện các hành vi giao dịch khác. Hoặc kết hợp tung tin đồn sai sự thật, cung cấp thông tin sai lệch ra công chúng. Để tạo cung cầu giả tạo, thao túng giá chứng khoán.

Tóm lại, dưới góc độ pháp lý có thể hiểu. Thao túng thị trường chứng khoán là hành vi cố ý đánh lừa các nhà đầu tư. Bằng cách kiểm soát hoặc tác động giả tạo đến giá chứng khoán. Hành vi này cũng có thể liên quan đến các tuyên bố sai sự thật. Nhưng làm ảnh hưởng đến giá chứng khoán nhằm đánh lừa các nhà đầu tư khác.

b) Đặc điểm nhận diện hành vi thao túng thị trường chứng khoán

Thao túng thị trường chứng khoán có thể nhận diện qua các đặc điểm sau đây:

• Thứ nhất, về hành vi. Thao túng thị trường chứng khoán có 3 loại, cụ thể: 

(i) Hành vi cố gắng thay đổi giá của chứng khoán. Bằng cách thực hiện tác động giá thực tế nhằm thay đổi dòng tiền tương lai. Ví dụ như bán một chi nhánh của doanh nghiệp mà không thông báo cho các cổ đông.

(ii) Thao túng dựa trên thông tin để thay đổi giá. Thông qua việc đưa ra các tin đồn hoặc thông tin sai lệch.

(iii) Thao túng dựa trên các giao dịch, xảy ra khi nhà đầu tư cố gắng thao túng giá. Bằng cách đơn giản mua và bán chứng khoán, không thực hiện bất kỳ hành động công bố công khai nào về việc thực hiện giao dịch.

• Thứ hai, về chủ thể. Chủ thể có hành vi vi phạm là các tổ chức, cá nhân trực tiếp liên quan đến các hoạt động chứng khoán và thị trường chứng khoán. Đây thực chất là thủ đoạn của một số người (từ hai người trở lên) tham gia giao dịch mua bán chứng khoán. Họ đã thống nhất với nhau trong việc mua đi bán lại với nhau. Nhưng thực chất chỉ là mua bán giả nhằm tạo ra cung cầu giả tạo trên thị trường để trục lợi. Việc làm giá thường được diễn ra khi doanh nghiệp vừa có sự kiện quan trọng. Chẳng hạn như mới đăng ký giao dịch trên UPCOM. Vừa niêm yết trên sở giao dịch chứng khoán, chuyển sàn, mời đối tác chiến lược…

• Thứ ba, về số lượng tài khoản được sử dụng. Các giao dịch thao túng giá thường được thực hiện bằng cách sử dụng nhiều tài khoản khác nhau với nhiều kỹ thuật. Như: bơm giá và bán tháo, giao dịch không dẫn đến việc thay đổi sở hữu. Tần suất giao dịch bất thường của nhóm tài khoản. Giao dịch tạo giá đóng cửa, giao dịch tạo ấn tượng giả tạo về tính thanh khoản. Các kỹ thuật để thực hiện thao túng ngày càng tinh vi, có yếu tố thông đồng. Nhóm người làm người hưởng để trốn tránh bị phát hiện khoản “thu lợi bất chính”. Các tài khoản trong nhóm được dàn trải ra ở nhiều công ty chứng khoán. Để tránh phát hiện bất thường về lệnh đặt quá lớn và thường xuyên ở một công ty chứng khoán.
• Thứ tư, về mục đích. Hành vi vi phạm xuất phát từ việc mưu cầu những lợi ích vật chất. Hành vi thao túng giá chứng khoán đều được thực hiện do lỗi cố ý.

c) Quy định về chế tài xử phạt hành vi thao túng thị trường chứng khoán

– Về hình sự:

Cá nhân, pháp nhân thương mại nào có hành vi thao túng thị trường chứng khoán. Có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội thao túng thị trường chứng khoán được quy định tại Điều 211 Bộ luật Hình sự 2015 có thể bị phạt tiền hoặc phạt tù.

Hình phạt nặng nhất được quy định tại khoản 2 Điều này. Theo đó, người phạm tội có thể bị phạt tù 7 năm nếu có các tình tiết tăng nặng. Như: 

• Sử dụng một hoặc nhiều tài khoản giao dịch nhằm tạo ra cung, cầu giả tạo.
• Thông đồng với người khác đặt lệnh mua và bán cùng loại chứng khoán. 
• Đưa ra ý kiến một cách trực tiếp hoặc gián tiếp thông qua phương tiện thông tin đại chúng khi nắm giữ vị thế đối với loại chứng khoán nào đó…

– Về hành chính:

Mức xử phạt vi phạm hành chính đối với hành vi vi phạm thao túng thị trường chứng khoán được quy định tại Điều 36 Nghị định số 156/2020/NĐ-CP (được sửa đổi bởi khoản 30 Điều 1 Nghị định 128/2021/NĐ-CP), cụ thể:

+ Phạt tiền: Phạt tiền 10 lần khoản thu trái pháp luật. Nhưng không thấp hơn 3.000.000.000 đồng đối với tổ chức, 1.500.000.000 đồng đối với cá nhân.

Trường hợp không có khoản thu trái pháp luật. Hoặc mức phạt tính theo khoản thu trái pháp luật thấp hơn 3.000.000.000 đồng đối với tổ chức, thấp hơn 1.500.000.000 đồng đối với cá nhân. Thì áp dụng mức phạt tiền là 3.000.000.000 đồng đối với tổ chức, 1.500.000.000 đồng đối với cá nhân.

+ Hình thức xử phạt bổ sung: Đình chỉ hoạt động kinh doanh, dịch vụ chứng khoán trong thời hạn từ 01 tháng đến 03 tháng. Đối với công ty chứng khoán, công ty quản lý quỹ đầu tư chứng khoán, chi nhánh công ty chứng khoán. Hoặc công ty quản lý quỹ nước ngoài tại Việt Nam có hành vi vi phạm. Tước quyền sử dụng chứng chỉ hành nghề chứng khoán. Trong thời hạn từ 18 tháng đến 24 tháng đối với người hành nghề chứng khoán có hành vi vi phạm.

+ Biện pháp khắc phục hậu quả: Buộc nộp lại khoản thu trái pháp luật có được do thực hiện hành vi vi phạm.

Hầu hết các vụ việc liên quan đến thao túng thị trường chứng khoán tại Việt Nam hiện nay vẫn chỉ dừng lại ở mức xử phạt hành chính. Không đủ tính răn đe, khiến nhiều nhà đầu tư dần mất niềm tin vào thị trường. Mức phạt quá thấp so với lợi nhuận thu được chính là lý do khiến hành vi thao túng thị trường chứng khoán vẫn liên tục tái diễn. Gây mất công bằng cho thị trường.

Có thể dẫn chiếu tới vụ việc gần đây của ông Trịnh Văn Quyết (Chủ tịch HĐQT Công ty CP Tập đoàn FLC). Và các cá nhân thuộc Tập đoàn FLC, Công ty CP Chứng khoán BOS. Và các công ty liên quan bị xử lý về hành vi “Thao túng thị trường chứng khoán” xảy ra ngày 10/01/2022. Gây thiệt hại nghiêm trọng cho nhà đầu tư, ảnh hưởng đến hoạt động của thị trường chứng khoán Việt Nam.

Ngày 18/01/2022, Ủy ban Chứng khoán nhà nước đã ban hành quyết định xử phạt hành chính ông Trịnh Văn Quyết 1,5 tỷ đồng. Mức cao nhất theo quy định. Đồng thời, chủ tịch Tập đoàn FLC cũng bị áp dụng hình thức xử phạt bổ sung. Đó là đình chỉ hoạt động giao dịch chứng khoán 5 tháng.

Đáng chú ý, đây không phải là lần đầu tiên ông Trịnh Văn Quyết bị xử lý. Nhìn lại thời điểm vào năm 2017, ông Trịnh Văn Quyết đã từng “đánh úp” nhà đầu tư khi thông báo mua vào 37 triệu cổ phiếu FLC. Nhưng sau đó lại bán ra 57 triệu cổ phiếu FLC. Việc giao dịch của ông Quyết được thực hiện khi một cổ phiếu FLC ở ngưỡng 7.100 – 7.700 đồng. Với giá trị giao dịch thu về ước tính đạt hơn 400 tỷ đồng. Thế nhưng, ông Quyết chỉ bị Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước xử phạt hành chính 65 triệu đồng. Hành động của ông Quyết khiến hàng trăm nhà đầu tư thua lỗ, gây bất bình. Và ảnh hưởng đến sự phát triển bền vững của thị trường chứng khoán nhưng mức phạt hành chính hiện nay là quá thấp.

Trong nhiều trường hợp thiệt hại của nhà đầu tư sau thời điểm phát hiện hành vi thao túng thị trường chứng khoán là hiện hữu, nhưng dường như việc nhà đầu tư yêu cầu bồi thường thiệt hại là thiếu tính khả thi. Bởi lẽ, nghĩa vụ chứng minh thiệt hại sẽ khó khăn vì thiếu các quy định về tính toán thiệt hại của nhà đầu tư. Các thiết chế độc lập bảo vệ nhà đầu tư hiện nay vẫn chưa được định danh và thành lập.

d) Một số bất cập của pháp luật hiện hành về xử lý hành vi thao túng thị trường chứng khoán

Thứ nhất, pháp luật hiện hành chưa có các quy định cụ thể để hạn chế sự bất đối xứng thông tin trên thị trường chứng khoán. Dẫn đến khó kiểm soát hành vi thao túng thị trường.

Trong một doanh nghiệp, nhóm người nắm được thông tin sớm, đầy đủ hơn là ban lãnh đạo của công ty. 

Nhìn vào thực tế thị trường chứng khoán Việt Nam. Dễ dàng nhận thấy tình trạng nhiễu loạn thông tin. Đầu tư theo tin đồn dần trở thành một “trường phái” đầu tư với khẩu hiệu như “tin ra là bán”. Những thông tin về tình hình tài chính, kế hoạch, dự án, lợi nhuận, lãnh đạo… chưa được công bố chính thức. Nhưng lại được truyền khắp các diễn đàn dưới dạng “tin đồn”. Điều đáng nói là không ít tin đồn hoàn toàn trùng khớp với tin được công bố. 

Rõ ràng, tình trạng bất cân xứng về thông tin đang rất phổ biến và trầm trọng. Ý thức về bảo mật thông tin dường như chưa hình thành. Và rất nhiều người vẫn thản nhiên sử dụng lợi thế người nội bộ. Để thực hiện hành vi thao túng thị trường chứng khoán nhằm thu lợi cho mình.

Thứ hai, pháp luật hiện hành còn thiếu cơ sở pháp lý để chứng minh hành vi thao túng thị trường chứng khoán.

Theo Nghị định số 156/2020/NĐ-CP về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực chứng khoán. Người dùng thông tin nội bộ để mua, bán chứng khoán hoặc thao túng thị trường chứng khoán có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Hoặc bị phạt tiền gấp 10 lần khoản thu trái pháp luật. Tuy nhiên, việc chứng minh một người thao túng giá chứng khoán thường rất khó khăn. 

Giả sử, lãnh đạo doanh nghiệp có thể thông đồng lộ tin tức ra cho người không thuộc diện phải công bố thông tin. Để người này liên tục mua bán chứng khoán kiếm lời, sau đó chia chác lợi nhuận với nhau. Đây rõ ràng là thao túng thị trường chứng khoán nhưng để có bằng chứng cũng không phải dễ. Vì không thể kiểm soát mối quan hệ của các cá nhân trong xã hội. 

Thứ ba, quy định về chế tài xử phạt hành vi thao túng thị trường chứng khoán còn quá nhẹ, chưa đủ sức răn đe.

Thứ tư, thiếu quy định về việc hạn chế khối lượng các loại chứng khoán được giao dịch. Và ứng phó khi thị trường chứng khoán có những biến động lớn trong bối cảnh công nghệ 4.0.

Trong những năm gần đây, cùng với sự phát triển của cách mạng khoa học công nghệ. Các ứng dụng của máy tính đã tạo ra một dòng xoáy làm thay đổi nhanh các giao dịch công cụ tài chính. Tạo ra hiệu ứng giao dịch với khối lượng lớn, xử lý nhanh. Đặc biệt là các giao dịch chênh lệch giá. Gây ra sự bất bình đẳng trong các giao dịch giữa nhà đầu tư cá nhân, nhà đầu tư tổ chức. Việc sử dụng lợi thế công nghệ, kỹ thuật chèn lệnh, nhồi lệnh, chiếm dụng tài nguyên. Hoặc sử dụng đường truyền, đặt lệnh với tốc độ cao, khối lượng lớn và trong thời gian ngắn… Để đẩy giá chứng khoán lên cao. Sau đó có thể hủy lệnh hoặc tất toán lệnh… nhằm thu lợi bất chính.

Thứ năm, quy định về bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của các nhà đầu tư trước hành vi thao túng thị trường chứng khoán chưa đầy đủ.

Lời kết

Bài viết là chia sẻ của Cú với anh em về hoạt động thao túng thị trường chứng khoán. Mong rằng qua bài viết, anh em đã hiểu về thao túng thị trường chứng khoán là gì? Nguyên nhân xảy ra việc thao túng thị trường chứng khoán? Cũng như những chiêu trò làm giá của đội lái trên thị trường chứng khoán. Đây là yếu tố quan trọng giúp nhà đầu tư phát hiện rủi ro, để có biện pháp phòng ngừa kịp thời. Đánh giá đúng tiềm năng phát triển trong tương lai của doanh nghiệp. Hãy nghiên cứu và tìm hiểu thật kỹ về các hành vi thao túng trên thị trường chứng khoán. Trên cơ sở đó đưa ra quyết định đầu tư hiệu quả nhất nhé.

Để cập nhật thêm những kiến thức tài chính – chứng khoán bổ ích. Hãy ghé thăm Cú thường xuyên nhé!

Nếu còn điều gì thắc mắc về chủ đề này, anh em có thể inbox cho Cú. Cú luôn sẵn sàng trao đổi và đón nhận những thông tin kiến thức mới đến từ anh em.

Ngoài ra, anh em cũng nên trang bị cho mình các kiến thức vĩ mô khác hữu ích với nhà đầu tư.

Anh em có thể bắt đầu từ series Thao túng thị trường chứng khoán cần chú ý của Cú như:

1. Tìm hiểu về thao túng thị trường chứng khoán tại Việt Nam (P.1)

2. Lật tẩy các thủ thuật thao túng thị trường chứng khoán Tin giả – Bẫy bơm xả (P.2)

3. Lật tẩy các thủ thuật thao túng thị trường chứng khoán Đặt lệnh ảo – Thanh khoản ảo (P.3)

4. Đầu cơ giá xuống và một số thủ thuật khác trong thao túng thị trường chứng khoán (P.4)

5. Hậu quả và xử phạt hành vi thao túng thị trường chứng khoán (P.5)

6. Thao túng thị trường chứng khoán: Cổ phiếu KSS, MTM, KSA (P.6)

7. Thao túng thị trường chứng khoán của cổ phiếu DCL và DVD (P.7)

8. Thao túng thị trường chứng khoán: Cổ phiếu NHP, TGG, CDO (P.8)

9. Thao túng thị trường chứng khoán – FLC và Trịnh Văn Quyết (P.9)

10. Thao túng thị trường chứng khoán – ASA và Louis Holdings (P.10)

Khóa học chứng khoán cho NĐT F0 của Cú

Ngoài ra để hiểu rõ hơn cách phân tích chuyên sâu 1 báo cáo kết quả kinh doanh. Anh em có thể học thêm. Hiện tại Cú có cung cấp khóa học chứng khoán. Với những kiến thức từ cơ bản đến nâng cao cho anh em. Cụ thể, bao gồm 3 khóa học: phân tích cổ phiếu BĐS, chứng khoán cơ sở, và chứng khoán phái sinh. Cú sẽ giúp anh em:

💯 Cung cấp kiến thức căn bản từ A-Z cho nhà đầu tư cả mới và lâu năm.

💯 Thực chiến thị trường, thành thạo các lệnh giao dịch.

💯 Hiểu đúng về cổ phiếu BĐS, mô hình kinh doanh. Cách biến dự án thành tiền của DN BĐS.

Vì vậy nếu anh em nào có nhu cầu, có thể đăng ký khóa học hướng dẫn cơ bản từ A-Z về chứng khoán của Cú. Khóa học dành cho cả nhà đầu tư mới và lâu năm. Chỉ cần inbox là Cú sẽ giải đáp các thắc mắc nhé!

Chúc anh em đầu tư thành công!

Các kênh liên lạc

Để cập nhật thêm nhiều thông tin bổ ích về chứng khoán, theo dõi các kênh của Cú theo thông tin:

| Facebook: https://www.facebook.com/CuThongThai.VNInvestor/

| Youtube: https://www.youtube.com/channel/UCsk1Sln_4ju2JVyPhFcWwtA

| Tiktok: https://www.tiktok.com/@cuthongthai

| Instagram: https://www.instagram.com/cuthongthai/

| Podcasts: https://open.spotify.com/show/2QVMe6zi7toZM1YzRdUt7V

| Group cộng đồng Nhà đầu tư F0: https://www.facebook.com/groups/17609477738969