Vụ bê bối tài chính EHang: Sự thật phía sau những đơn hàng tỷ đô

Từng được ca ngợi là “Tesla của bầu trời”, công ty sản xuất taxi bay Trung Quốc – EHang giờ đây đang vướng vào nghi án gian lận tài chính khiến giới đầu tư chấn động. Liệu giấc mơ bay tự hành đang bay cao, hay chỉ là bong bóng trên mây? Cùng Cú Thông Thái phân tích vụ bê bối tài chính EHang: Sự thật phía sau những đơn hàng tỷ đô trong bài viết này. 

Tổng quan về công ty EHang

EHang (mã cổ phiếu: EH, niêm yết trên sàn NASDAQ) là một công ty công nghệ hàng không đến từ Trung Quốc, nổi tiếng với việc phát triển máy bay điện cất/hạ cánh thẳng đứng (eVTOL) – loại phương tiện được kỳ vọng sẽ mở ra kỷ nguyên “taxi bay tự hành”. 

Với tầm nhìn đưa giao thông hàng không cá nhân trở nên phổ biến, EHang từng được xem là “ngôi sao sáng” trong ngành eVTOL toàn cầu, thu hút sự quan tâm lớn từ giới đầu tư và truyền thông.

Nhờ làn sóng hứng khởi của thị trường đối với công nghệ bay tự động, cùng việc nhận được chứng nhận thiết kế từ Cục Hàng không Dân dụng Trung Quốc (CAAC) và công bố hơn 1.300 đơn đặt hàng trước, cổ phiếu EHang từng tăng mạnh, đẩy giá trị công ty lên mức cao kỷ lục. 

Tuy nhiên, đằng sau sự hào nhoáng đó là hàng loạt nghi ngờ và cáo buộc cho rằng EHang đã phóng đại kết quả kinh doanh và tạo doanh thu ảo để thu hút nhà đầu tư.

Vụ bê bối tài chính EHang: Những thủ thuật gian lận  

1. Sổ đặt hàng “rỗng”

EHang bị cho là đã phóng đại quy mô sổ đặt hàng, với phần lớn các đơn đặt trước chỉ là “trên giấy” – không có thật hoặc không thể thực hiện. Hindenburg Research – một công ty nghiên cứu tài chính của Mỹ đánh giá rằng: hơn 92% trong số 1.300+ đơn đặt hàng mà EHang công bố là dựa trên các hợp đồng “chết”, công ty mới thành lập “trống trơn”, hoặc quan hệ hợp tác thất bại.

Ví dụ: hợp đồng lớn nhất trong sổ đặt hàng (1.000 chiếc) đến từ một công ty sinh học tên United Therapeutics, vốn là nhà đầu tư trước IPO — nhưng theo Hindenburg, quan hệ thực tế của thỏa thuận này là rất mơ hồ và nhiều lần bị bỏ ngỏ. 

Các đơn đặt hàng khác như với Prestige Aviation (Indonesia), AirX (Nhật Bản), Boling (Trung Quốc) được Hindenburg cho là có rất ít hoặc không có bằng chứng hoạt động thực tế, thậm chí có trường hợp sửa đổi đăng ký kinh doanh vài ngày trước khi công bố hợp đồng.

Một số điểm chính trong cáo buộc gồm:

(i) Chứng nhận bị giới hạn mục đích

Dù EHang nói rằng việc được cấp Type Certificate cho mẫu EH216-S là bước tiến lớn để đưa máy bay vào hoạt động thương mại, nhưng thực tế, mẫu này chỉ được chứng nhận là máy bay hạng thông thường – không đủ tiêu chuẩn hoạt động như taxi bay.

(ii) Không được phép bay ở đô thị hay ban đêm

EH216-S chỉ được phép dùng cho bay tham quan, du lịch hoặc trải nghiệm ngắn, không thể dùng để chở khách trong đô thị, bay qua mặt nước hay bay đêm – trong khi phần lớn đơn đặt hàng lại liên quan đến những ứng dụng này.

(iii) Chi phí nâng cấp gần như “bất khả thi”

Để đạt tiêu chuẩn máy bay hạng “vận tải” – tức mức độ an toàn như Boeing 737, EHang sẽ phải thiết kế lại toàn bộ. Các chuyên gia ước tính chi phí có thể vượt 1 tỷ USD, điều mà EHang hiện không đủ khả năng tài chính để làm.

Tóm lại: cáo buộc cho rằng sổ đặt hàng 1.300 chiếc của EHang là “rỗng”, vì phần lớn trong số đó không thể chuyển thành doanh thu thực tế do hạn chế kỹ thuật và pháp lý.

2. Doanh thu giả, giao dịch với bên liên quan, và bất thường trong công nợ

Hindenburg cáo buộc EHang đã ghi nhận doanh thu từ các hợp đồng không đáng tin cậy (ví dụ với Kunxiang), mà khi kiểm tra thì Kunxiang bị cho là bị kiểm soát bởi nhà đầu tư trước IPO của EHang — một mâu thuẫn với khẳng định của CEO về giao dịch độc lập. 

Họ ghi nhận rằng EHang liên tục ghi giảm (impair) các khoản công nợ (receivables) — nghĩa là công ty đã phải cho biết nhiều khoản doanh thu “đã ghi” không thể thu hồi được. Ví dụ từ 2021–2022, EHang ghi giảm khoảng 15,2 triệu USD công nợ khi doanh thu cả hai năm là khoảng 15,3 triệu USD. 

Tỷ lệ trích lập dự phòng công nợ xấu so với tổng công nợ cuối năm rất cao (85%) — dấu hiệu mạnh cho doanh thu “hiệu ứng tài khoản/mỹ thuật kế toán” hơn là kinh doanh thực sự.

Một số chi tiết đáng chú ý:

• Nguồn gốc Kunxiang mờ ám: Theo một báo cáo năm 2021, Kunxiang – khách hàng lớn nhất của EHang – thực ra là nhà đầu tư trước IPO của công ty. Họ bị cáo buộc ký “hợp đồng bán hàng giả” để giúp EHang tăng doanh thu trước khi lên sàn.
• EHang phủ nhận: CEO Hu Huazhi bác bỏ mọi cáo buộc, nói rằng Kunxiang không hề là cổ đông và các giao dịch đều là hợp đồng độc lập, minh bạch.
• Bằng chứng trái ngược: Tuy nhiên, hồ sơ doanh nghiệp Trung Quốc lại cho thấy Kunxiang được kiểm soát bởi Di Ming, người đồng thời nắm quyền tại Antuo Capital – một quỹ đầu tư có vốn trong EHang trước IPO.

Ngoài ra, giám đốc điều hành của Antuo Capital, Yifei Zhang, từng xác nhận đầu tư vào EHang từ năm 2018 và thậm chí xuất hiện cùng CEO EHang trong lễ IPO tại NASDAQ.

Các giao dịch giữa EHang và Kunxiang – gồm hai đơn hàng năm 2019 và một thỏa thuận phân phối 105 chiếc năm 2020 – bị nghi là giao dịch nội bộ trá hình, dùng để thổi phồng doanh thu.

Sau tất cả, EHang tuyên bố vẫn hợp tác với CAAC để mở rộng chứng nhận thương mại. Công ty khẳng định các đơn hàng vẫn được ký kết thực tế, và nhiều khách hàng đã thanh toán đặt cọc. Họ cho rằng các cáo buộc “thiếu căn cứ, mang tính thao túng thị trường”.

3. Vấn đề vốn, đầu tư R&D, và niềm tin của nội bộ

EHang đầu tư rất ít vào R&D so với các đối thủ: khoảng 97,4 triệu USD trong suốt giai đoạn so sánh, trong khi Joby và Archer đã chi hàng trăm triệu USD. 

Quỹ tiền mặt của EHang rất hạn chế: tại thời điểm báo cáo, công ty chỉ có khoảng 44,9 triệu USD tiền mặt, khiến khả năng duy trì hoạt động trong ngành công nghệ hàng không vốn rất cao là rất bấp bênh. 

Nội bộ công ty không ghi nhận các giao dịch mua cổ phiếu từ ban lãnh đạo hay các cổ đông cấp cao; thay vào đó, các bên liên quan liên tục bán cổ phần — hơn 28 triệu cổ phiếu đã được bán. Hindenburg coi điều này là tín hiệu nội bộ thiếu niềm tin vào giá trị công ty.

4. Chứng nhận bị giới hạn, không phù hợp với quảng bá thương mại “taxi bay đô thị”

Type Certificate của mẫu EH216-S bao gồm rất nhiều giới hạn hoạt động: chỉ bay ban ngày, không bay trong thời tiết xấu, không bay qua vùng nước, phải bay trong vùng không có người tập trung (vùng dân cư thấp), phải giữ tầm nhìn với tổ lái mặt đất, không bay trong không gian chung với các máy bay khác. 

Những giới hạn đó làm cho nhiều ứng dụng mà EHang quảng bá (bay trong đô thị, bay đêm, bay đường dài, chở hành khách đô thị) trở nên không khả thi. 

Hindenburg còn trích dẫn các chuyên gia Trung Quốc rằng để “nâng cấp” EH216-S thành loại “transport class” – tức đạt tiêu chuẩn an toàn tương đương máy bay vận tải lớn để bay đô thị – EHang sẽ phải thiết kế lại hoàn toàn, chi phí có thể lên đến hơn 1 tỷ USD, điều gần như không khả thi với công ty hiện tại.

5. Những thương vụ “đáng ngờ” khác

Không chỉ Kunxiang, EHang còn bị nghi có giao dịch bất thường với các công ty khác, chẳng hạn:

• Shenzhen Boling Holding Group: Tháng 9/2023, EHang thông báo giao 5 chiếc máy bay cho Boling – khách hàng “mới toanh” nhưng nói sẽ mua tới 100 chiếc.
• Chuyển ngành bất thường: Trước đó, Boling hoạt động trong ngành truyền hình – phát thanh, nhưng chỉ 5 ngày trước khi EHang công bố hợp đồng, công ty này bất ngờ đổi ngành nghề sang hàng không và du lịch.
• Không có nhân sự hoặc cơ sở thật: Dữ liệu cho thấy Boling không có nhân viên đăng ký hay bảo hiểm, và mới thành lập được 2 năm.

Những chi tiết này khiến giới quan sát nghi ngờ rằng EHang đang cố tạo ra “doanh số ảo” thông qua các đối tác giấy.

>> Nguồn tham khảo: EHang: Hollow Order Book And Fake Sales Make This China-Based eVTOL Company Last In Line For Takeoff 

Hệ quả và tác động sau vụ bê bối tài chính EHang

Ngay sau khi những cáo buộc gian lận tài chính được công bố, cổ phiếu EHang đã lao dốc mạnh trên sàn NASDAQ, có thời điểm giảm hơn 20% chỉ trong vài phiên giao dịch. Đà giảm này phản ánh rõ sự hoang mang của giới đầu tư trước các nghi ngờ về tính minh bạch trong hoạt động kinh doanh của công ty.

Không chỉ giá cổ phiếu, uy tín của EHang trong ngành eVTOL cũng bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Nhiều nhà phân tích cho rằng, nếu các cáo buộc là thật, quá trình thương mại hóa dòng máy bay EH216-S sẽ gặp khó khăn lớn – từ việc xin cấp phép mở rộng, thu hút vốn đầu tư, cho đến xây dựng niềm tin với khách hàng.

Giới đầu tư bắt đầu đặt câu hỏi: Liệu EHang có đủ năng lực tài chính và công nghệ để biến “giấc mơ taxi bay” thành hiện thực, hay chỉ là một câu chuyện marketing được thổi phồng quá mức? 

Một số chuyên gia còn cảnh báo rằng, bê bối của EHang có thể tác động dây chuyền đến toàn ngành eVTOL tại Trung Quốc, khiến các dự án tương tự bị giám sát chặt chẽ hơn và nhà đầu tư trở nên dè dặt.

Ngoài ra, vụ việc cũng làm dấy lên lo ngại về tính minh bạch trong các công ty công nghệ Trung Quốc niêm yết tại Mỹ, vốn đã chịu áp lực lớn từ các quy định kiểm toán và sự nghi ngờ của nhà đầu tư quốc tế.

Đánh giá về vụ bê bối tài chính của EHang

Dù EHang đã nhanh chóng phủ nhận toàn bộ cáo buộc, khẳng định mọi giao dịch và đơn hàng đều hợp pháp, nhưng báo cáo của các tổ chức độc lập và dữ liệu công khai lại cho thấy nhiều điểm chưa được làm rõ. Sự mâu thuẫn này khiến thị trường vẫn chưa thể lấy lại niềm tin.

Vụ bê bối của EHang không chỉ là câu chuyện của một doanh nghiệp, mà còn là lời cảnh tỉnh cho toàn ngành eVTOL – lĩnh vực đang được định giá hàng chục tỷ USD dù chưa có mô hình kinh doanh bền vững rõ ràng. Nó cho thấy rủi ro khi niềm tin của thị trường đi trước thực tế công nghệ và năng lực tài chính.

Rốt cuộc, liệu EHang có thật sự là “tương lai của giao thông hàng không” hay chỉ là một bong bóng được thổi phồng bởi kỳ vọng?

Câu trả lời vẫn còn bỏ ngỏ. Chỉ khi EHang chứng minh được doanh số thật, khả năng vận hành thương mại và sự minh bạch trong báo cáo tài chính, thị trường mới có thể tin rằng giấc mơ taxi bay của họ đang bay bằng đôi cánh thật, chứ không phải là “hơi nước”.

Bài học rút ra từ vụ EHang

Vụ bê bối của EHang không chỉ là một cú sốc với nhà đầu tư, mà còn mang đến nhiều bài học sâu sắc về cách nhìn nhận và đánh giá các doanh nghiệp trong lĩnh vực công nghệ mới nổi.

Thứ nhất, không để “giấc mơ công nghệ” che mờ thực tế tài chính.

Trong bối cảnh thị trường tràn ngập những khái niệm hấp dẫn như AI, xe điện hay eVTOL, nhà đầu tư dễ bị cuốn theo các câu chuyện viễn tưởng mà quên đi yếu tố cốt lõi: doanh thu và lợi nhuận thật. EHang là ví dụ điển hình cho việc một công ty có thể tạo ra hình ảnh “đột phá công nghệ”, nhưng đằng sau lại là một hệ thống tài chính mong manh, thiếu kiểm chứng.

Thứ hai, sự minh bạch là điều kiện tiên quyết để tồn tại.

Đối với các doanh nghiệp niêm yết, đặc biệt là công ty Trung Quốc trên sàn Mỹ, tính minh bạch trong báo cáo tài chính và cấu trúc cổ đông là yếu tố sống còn. Khi niềm tin bị xói mòn, không chỉ giá cổ phiếu sụt giảm mà khả năng huy động vốn và hợp tác quốc tế cũng bị ảnh hưởng nặng nề.

Thứ ba, bài học dành cho nhà đầu tư là phải tỉnh táo và kiểm chứng độc lập.

Không nên chỉ dựa vào thông tin từ chính doanh nghiệp hay truyền thông quảng bá. Việc đọc kỹ báo cáo tài chính, tìm hiểu các bên liên quan, và lắng nghe các ý kiến phân tích độc lập là cách tốt nhất để giảm rủi ro trước khi “xuống tiền”.

Cuối cùng, vụ việc của EHang nhắc lại một chân lý quen thuộc trên thị trường: mọi bong bóng đều bắt đầu bằng niềm tin – và cũng kết thúc vì niềm tin đó sụp đổ. Trong thế giới đầu tư, chỉ những doanh nghiệp có nền tảng thật sự vững chắc mới có thể bay xa, dù có hay không đôi cánh eVTOL.

Kết luận

Vụ việc EHang bị cáo buộc gian lận tài chính là lời nhắc cảnh tỉnh cho cả doanh nghiệp lẫn giới đầu tư trong kỷ nguyên “cơn sốt công nghệ”. Dù công ty vẫn phủ nhận mọi cáo buộc, nhưng niềm tin của thị trường đã bị lung lay. Khi câu chuyện “taxi bay” từng được tô vẽ như biểu tượng của tương lai giờ đối diện nghi án gian lận, người ta mới nhận ra: giữa giấc mơ và thực tế, chỉ có minh bạch và kết quả kinh doanh thật mới giúp một doanh nghiệp trụ vững.

FAQ

1. EHang bị cáo buộc gian lận tài chính cụ thể như thế nào?

Báo cáo từ Hindenburg Research cho rằng EHang đã thổi phồng đơn hàng, công bố các giao dịch “ảo” với đối tác không có thực hoặc có liên quan nội bộ, nhằm tạo hình ảnh tăng trưởng mạnh mẽ và thu hút vốn đầu tư.

2. Cổ phiếu EHang phản ứng ra sao sau khi cáo buộc xuất hiện?

Ngay sau khi báo cáo được công bố, cổ phiếu EHang (mã EH) lao dốc hơn 20% chỉ trong vài ngày, phản ánh sự mất niềm tin của giới đầu tư vào tính minh bạch của công ty.

3. Vụ việc EHang có ảnh hưởng gì đến ngành eVTOL không?

Có. Các chuyên gia nhận định bê bối này có thể khiến nhà đầu tư thận trọng hơn với toàn ngành eVTOL, đặc biệt là các doanh nghiệp đến từ Trung Quốc, vì lo ngại rủi ro về minh bạch tài chính và khả năng thương mại hóa thực tế.