Phân tích vụ Kandi Technologies bị cáo buộc gian lận doanh thu và bài học rút ra
Trong làn sóng đầu tư vào xe điện (EV) bùng nổ trên toàn cầu, Kandi Technologies – một doanh nghiệp đến từ Trung Quốc niêm yết trên sàn Nasdaq (mã KNDI) – từng được ca ngợi là “ngôi sao mới nổi” của ngành công nghiệp xanh. Thế nhưng, một báo cáo điều tra công phu từ Hindenburg Research đã khiến bức tranh hào nhoáng ấy nhanh chóng sụp đổ. Cùng Cú Thông Thái phân tích vụ Kandi Technologies bị cáo buộc gian lận doanh thu và bài học rút ra nhé!
1. Giới thiệu về Kandi Technologies

Kandi Technologies Group, Inc. là một công ty công nghệ năng lượng và xe điện (EV) có trụ sở tại Hàng Châu, Trung Quốc, được thành lập năm 2002.
Ban đầu, Kandi hoạt động trong lĩnh vực sản xuất xe địa hình, xe go-kart và linh kiện xe máy điện, sau đó nhanh chóng mở rộng sang mảng xe điện cỡ nhỏ và pin năng lượng – lĩnh vực được xem là mũi nhọn trong chiến lược tăng trưởng của công ty. Năm 2007, Kandi niêm yết cổ phiếu trên sàn Nasdaq (mã: KNDI), trở thành một trong những doanh nghiệp Trung Quốc sớm tiếp cận dòng vốn quốc tế trong kỷ nguyên xe điện.
Trong giai đoạn bùng nổ của thị trường EV, Kandi được quảng bá như một “Tesla giá rẻ của Trung Quốc”, với các dòng xe điện đô thị nhỏ gọn và mô hình kinh doanh đổi pin linh hoạt. Công ty tuyên bố đặt mục tiêu đưa xe điện Trung Quốc chinh phục thị trường Mỹ, thậm chí ra mắt các mẫu xe Kandi K27 và K23 tại Texas.
Tuy nhiên, đằng sau bức tranh phát triển đầy hứa hẹn ấy là một chuỗi bất thường trong báo cáo tài chính, giao dịch mờ ám với bên liên quan, và doanh thu ảo – những yếu tố sau này đã khiến Kandi trở thành tâm điểm cáo buộc gian lận từ Hindenburg Research vào cuối năm 2020.
2. Những chiêu trò bị cáo buộc gian lận của Kandi Technologies

Kandi Technologies bị cáo buộc đã thực hiện một kế hoạch táo tợn nhằm làm sai lệch doanh thu bằng cách sử dụng các giao dịch bán hàng giả mạo cho các công ty liên kết không được tiết lộ. Dưới đây là phân tích cụ thể về chiêu trò gian lận của Kandi:
2.1. Màn kịch doanh thu ảo – Khi “khách hàng” cũng là người nhà
Theo Hindenburg, khoảng 64% doanh số gần đây của Kandi đến từ các “khách hàng” có mối liên hệ đáng ngờ với chính công ty.
Khách hàng lớn nhất, chiếm tới 55% doanh số, dùng cùng số điện thoại và địa chỉ với công ty con của Kandi. Trên tòa nhà của họ, nhóm điều tra còn phát hiện bảng hiệu mang logo Kandi.
Khách hàng thứ hai, có tên “Kuke”, từng là công ty con của Kandi. Đáng nói hơn, phần lớn hàng “xuất khẩu sang Mỹ” của Kuke lại được gửi ngược trở lại cho các thực thể liên quan đến Kandi.
Những bằng chứng này cho thấy các giao dịch có thể chỉ là “doanh thu vòng tròn” – khi công ty bán hàng cho bên liên quan, rồi lại mua ngược lại để tạo cảm giác có dòng tiền thật.
2.2. Giao dịch vòng và doanh thu không thể thu hồi
Hindenburg cho biết, Kandi đã thực hiện nhiều giao dịch bán hàng nội bộ, ghi nhận doanh thu nhưng không hề thu được tiền thật.
Chỉ số Days Sales Outstanding (DSO) – thể hiện số ngày trung bình để thu hồi công nợ – của Kandi lên đến 278 ngày, cao gấp 5–6 lần so với các doanh nghiệp cùng ngành.
Điều này chứng tỏ một phần lớn doanh thu trên giấy tờ có thể không bao giờ được thanh toán – dấu hiệu kinh điển của gian lận báo cáo tài chính.
2.3. Thay kiểm toán liên tục – Dấu hiệu bất ổn phía sau hậu trường
Trong vòng 5 năm, Kandi đã thay tới ba công ty kiểm toán – một tín hiệu cảnh báo mạnh về rủi ro kế toán. Công ty kiểm toán hiện tại, Marcum LLP, từng bị Ủy ban Giám sát Kế toán Công ty Đại chúng Mỹ (PCAOB) cấm kiểm toán doanh nghiệp Trung Quốc trong vòng ba năm do vi phạm quy định.
Mặc dù vậy, Kandi vẫn tiếp tục hợp tác với Marcum, thậm chí đã phải điều chỉnh lại (restatement) nhiều năm báo cáo tài chính trước đó để bổ sung các giao dịch bên liên quan bị bỏ sót.
2.4. Hype xe điện – Khi câu chuyện đẹp hơn thực tế
Bên cạnh các cáo buộc về gian lận doanh thu, Kandi còn bị cho là thổi phồng câu chuyện kinh doanh. Công ty quảng bá rầm rộ về kế hoạch mở rộng tại Mỹ, phát triển hệ thống đổi pin (battery swap), và hợp tác với các ứng dụng gọi xe. Tuy nhiên, theo điều tra của Hindenburg, hầu hết các dự án này chỉ tồn tại trên giấy.
Trong nhiều năm, Kandi không có doanh số EV nội địa đáng kể, và các xe “xuất khẩu sang Mỹ” phần lớn chỉ được chuyển cho các công ty có liên hệ với chính họ.
>> Nguồn tham khảo: Kandi: How This China-Based NASDAQ-Listed Company Used Fake Sales, EV Hype to Nab $160 Million From U.S. Investors
3. Phân tích các khách hàng lớn đã bắt tay với Kandi

3.1. Phân tích Khách hàng Lớn Nhất: Jinhua Chaoneng Automobile Sales
Khách hàng lớn nhất của Kandi là Jinhua Chaoneng Automobile Sales (Jinhua Chaoneng). Đây là một bên liên quan không được công bố, tạo ra 55% doanh thu trong 12 tháng gần nhất (LTM sales) của Kandi.
Các bằng chứng về mối quan hệ thân thiết và bất thường giữa Kandi và Jinhua Chaoneng bao gồm:
- Chia sẻ Địa chỉ Nhà máy: Jinhua Chaoneng có địa chỉ tại một nhà máy của Kandi.
- Chia sẻ Số điện thoại: Công ty này dùng chung số điện thoại với một công ty con (subsidiary) thuộc sở hữu 100% của Kandi.
- Quan hệ điều hành: Đại diện pháp lý và cổ đông 30% của Chaoneng, Hu Yiheng, được xác định là một cá nhân từng giữ chức vụ cấp cao tại Kandi với vai trò “Giám đốc Văn phòng” (Office Director) vào năm 2010.
- Bảng hiệu và Công ty liên kết: Chaoneng tích hợp cả bảng hiệu của Kandi vào cơ sở kinh doanh của mình, và thậm chí còn đặt trụ sở tại cùng một tòa nhà với một thực thể khác từng tham gia vào kế hoạch bán hàng giả mạo trước đó của Kandi.
Tóm lại, Jinhua Chaoneng được xem là một thực thể hoàn toàn phụ thuộc hoặc được kiểm soát bởi Kandi, và việc ghi nhận doanh số bán hàng cho khách hàng này là một hình thức kinh doanh quay vòng giả mạo (fake sales playbook).
3.2. Phân tích Khách hàng Lớn Thứ Hai: Zhejiang Kuke Sports Technology (Kuke)
Khách hàng lớn thứ hai của Kandi là Zhejiang Kuke Sports Technology Co., Ltd. (Kuke), chiếm gần 9% doanh thu LTM. Khách hàng này cũng bị cáo buộc có mối quan hệ bất thường và không được công bố. Mánh khóe Gian lận ở đây chính là: Kế hoạch Bán hàng Quay vòng (Circular Sales Scheme).
Kuke được cho là mắt xích trong một kế hoạch bán hàng quay vòng (circular sales) rõ ràng nhằm tạo ra doanh thu giả mạo cho Kandi.
- Mối quan hệ chặt chẽ với Kandi: Hồ sơ công ty trên QCC.com vẫn gọi Kuke là một phần của Kandi. Trang web của Kuke hiển thị hình ảnh lớn về nhà máy của Kandi, logo của công ty tích hợp tên Kandi, và công ty này quảng bá thương hiệu “Jasscol” (một nhãn hiệu đã đăng ký thuộc sở hữu của Kandi).
- Xuất khẩu cho các bên liên quan của Kandi Mỹ: Hồ sơ xuất khẩu cho thấy khoảng 91% hàng hóa xuất khẩu sang Mỹ của Kuke được chuyển trực tiếp đến các thực thể có trụ sở tại các địa điểm nhà kho của Kandi Mỹ (Kandi America’s warehouse locations). Điều này cho thấy Kuke đang “mua” sản phẩm từ Kandi sau đó “bán lại” cho các bên liên quan hiển nhiên và không được tiết lộ của Kandi.
3.3. Các bên liên quan trong Kế hoạch Quay vòng ở Mỹ

Các đối tác xuất khẩu chính của Kuke đều có liên hệ mật thiết với Kandi:
- Massimo Motor Sports LLC: Nhận 30% hàng hóa xuất khẩu lịch sử của Kuke. Massimo có trụ sở tại trụ sở chính của Kandi Mỹ ở Texas và do David (Jianxun) Shan, một người sáng lập và quản lý hiện tại của công ty con Kandi Mỹ, sở hữu.
- Bản chất Quay vòng (Kandi -> Kuke -> Massimo -> Kandi): Massimo không chỉ là khách hàng hàng đầu (của Kuke) mà còn là nhà cung cấp hàng đầu (Supplier C) của chính Kandi (chiếm 25% các giao dịch mua hàng của Kandi trong nửa đầu năm 2020). Kế hoạch này được xem là một kế hoạch bán hàng quay vòng táo tợn, rõ ràng (brazen, clear circular sales scheme) nhằm tạo ra doanh thu giả mạo.
- Jass Motorsports Inc.: Nhận 52% hàng hóa xuất khẩu lịch sử của Kuke. Jass Motorsports dùng chung một giám đốc điều hành với Kandi và có trụ sở tại cùng địa chỉ với một chi nhánh cũ của Kandi USA.
- Lil Pick Up, Inc.: Nhận 9% hàng hóa xuất khẩu lịch sử của Kuke. Thậm chí, công ty này còn thuê không gian kho bãi tại trụ sở chính của Kandi Mỹ, với bằng chứng ảnh chụp cho thấy hàng tồn kho của Lil Pick Up nằm trong nhà kho của Kandi Mỹ.
Kandi bị cáo buộc ghi nhận doanh số bán sản phẩm EV không hợp pháp cho một bên liên quan không được tiết lộ ở Mỹ, ngay cả trước khi doanh số bán hàng chính thức cho người tiêu dùng Mỹ được bắt đầu.
Những bằng chứng này cho thấy Kandi đã sử dụng một loạt các thực thể liên kết (được che giấu) để tạo ra ảo tưởng về nhu cầu và doanh thu, qua đó tìm cách huy động được $160 triệu từ các nhà đầu tư Mỹ.
4. Hệ quả đối với nhà đầu tư

Các cáo buộc gian lận doanh thu, như trong vụ Kandi Technologies, luôn khiến nhà đầu tư phải trả giá đắt. Khi nghi ngờ được công bố, cổ phiếu thường sụt mạnh, dòng tiền rút ra, và niềm tin bị bào mòn gần như tức thì.
Thiệt hại tài chính là rõ ràng nhất: giá cổ phiếu có thể lao dốc hàng chục phần trăm chỉ trong vài ngày, khiến nhà đầu tư cá nhân và các quỹ bị “kẹt hàng”. Thanh khoản sụt giảm, việc thoát lệnh trở nên khó khăn.
Bên cạnh đó là rủi ro pháp lý – công ty có thể bị điều tra bởi SEC, đối mặt với các vụ kiện tập thể, hoặc thậm chí bị hủy niêm yết nếu vi phạm nghiêm trọng.
Cú sốc kiểu này còn để lại tổn thất tâm lý lâu dài: nhà đầu tư mất niềm tin, thận trọng quá mức, và đôi khi rời bỏ thị trường. Quan trọng hơn, nó làm xấu đi hình ảnh của toàn ngành xe điện Trung Quốc, khiến chi phí huy động vốn tăng và niềm tin chung sụt giảm.
5. Bài học rút ra
Vụ việc Kandi là một lời cảnh tỉnh điển hình: không phải công ty EV nào cũng “xanh và sạch”. Con số doanh thu ấn tượng chưa chắc phản ánh giá trị thật nếu dòng tiền không theo kịp.
Nhà đầu tư nên tập trung vào chất lượng lợi nhuận thay vì chỉ nhìn con số. Nếu lợi nhuận tăng nhanh nhưng tiền mặt lại không về, đó là dấu hiệu cần kiểm tra. Các cờ đỏ phổ biến gồm:
- Giao dịch với bên liên quan hoặc khách hàng “ảo”
- Công nợ phải thu tăng bất thường
- Thay đổi kiểm toán viên liên tục
- Lợi nhuận đột biến không rõ nguyên nhân
Đặc biệt, các nhà đầu tư nên đọc kỹ thuyết minh báo cáo tài chính và theo dõi hành vi của ban lãnh đạo. Khi có dấu hiệu bất thường, hãy giảm tỷ trọng hoặc tạm dừng mua để chờ thông tin rõ ràng hơn.
Tóm lại, vụ Kandi nhắc lại một quy tắc cũ nhưng chưa bao giờ lỗi thời: doanh nghiệp thật thì không cần tô vẽ số liệu. Còn khi con số quá đẹp, nhà đầu tư nên tỉnh táo đặt câu hỏi: “Liệu mình đang xem báo cáo kinh doanh – hay một kịch bản được dàn dựng khéo léo?”.
Kết luận
Bài viết trên Cú đã phân tích vụ Kandi Technologies bị cáo buộc gian lận doanh thu và bài học rút ra. Kandi Technologies từng được xem là biểu tượng của tương lai năng lượng sạch, nhưng đằng sau khẩu hiệu “đổi mới vì hành tinh” lại là một hệ thống kế toán mờ ám.
Báo cáo của Hindenburg Research không chỉ bóc trần các chiêu trò ghi nhận doanh thu ảo, mà còn phản ánh một thực tế đáng buồn: khi lòng tham và sự thiếu minh bạch gặp nhau, “giấc mơ EV” dễ dàng biến thành cơn ác mộng tài chính.
FAQ
1. Báo cáo của Hindenburg Research có giá trị pháp lý không?
Không. Báo cáo của Hindenburg là nghiên cứu độc lập, không phải kết luận pháp lý. Tuy nhiên, các bằng chứng thu thập được có thể thúc đẩy cơ quan quản lý (như SEC) mở điều tra chính thức.
2. Kandi Technologies có từng bị kết luận gian lận không?
Tính đến nay, Kandi chưa bị kết án trong bất kỳ vụ gian lận nào. Tuy nhiên, công ty đã điều chỉnh lại báo cáo tài chính và chịu áp lực kiểm tra từ nhà đầu tư sau các cáo buộc của Hindenburg.
3. Nhà đầu tư nên làm gì trước các cáo buộc kiểu này?
Nhà đầu tư nên:
- Kiểm tra kỹ báo cáo tài chính (đặc biệt là các giao dịch bên liên quan và khoản phải thu).
- Theo dõi các thông tin điều tra chính thức từ cơ quan quản lý.
- Tránh đầu tư dựa trên “câu chuyện tăng trưởng” mà không có dòng tiền thật làm nền tảng.